آبله مرغان نوعی عفونت است که در اثر ویروس واریسلا زوستر ایجاد میشود. بیشتر کودکان به این بیماری مبتلا می‌شوند. معمولاً آبله مرغان در کودکان پیش از ۱۰ سالگی بروز می‌کند. دستگاه ایمنی بدن در زمان بروز عفونت پروتئین‌هایی به نام آنتی‌بادی ایجاد کرده که با این ویروس مبارزه کرده و سپس باعث ایجاد ایمنی بلند مدت میشود. بنابراین به ندرت امکان دارد که یک شخص در طول زندگی خود بیش از یک بار به این بیماری مبتلا شود.
علائم آبله مرغان کودکان
علائم آبله مرغان عبارتند از:
- تب و سردرد که معمولاً یک یا چند روز پیش از بروز راش پوستی ایجاد می‌شوند.
- راش و دانه‌های پوستی. این دانه‌ها به تاول‌های کوچک تبدیل شده و باعث ایجاد خارش می‌شوند و ممکن است در هر قسمت از بدن ایجاد شوند. راش پوستی در ابتدا مشابه دانه‌های قرمز میباشد و سپس به تاول تبدیل شده و در نهایت دلمه بسته و خشک خواهد شد.
- کاهش اشتها یا مشکلات مرتبط با تغذیه. برخی از کودکان برای مدت چند روز احساس کسالت میکنند. در برخی دیگر از کودکان این بیماری به صورت خفیف ظاهر میشود. بیشتر کودکان پس از یک هفته تا میزان زیادی بهبود پیدا میکنند. راش‌های پوستی به تدریج از بین می‌روند ولی امکان دارد رفع کامل راش پوستی به یک یا دو هفته زمان نیاز داشته باشد.
بیماری زونا چیست؟
بیماری زونا در اثر ویروس واریسلا زوستر ایجاد میشود که در واقع همان ویروسی است که سبب بروز بیماری آبله مرغان میشود. هر شخصی که در گذشته به آبله مرغان مبتلا شده باشد ممکن است به بیماری زونا دچار شود. زونا نوعی عفونت مرتبط با اعصاب و ناحیه‌ای از پوست است که دارای عصب میباشد. این بیماری باعث میشود که در ناحیه‌ای که در امتداد عصب آسیب‌دیده قرار دارد راش پوستی و درد ایجاد شود. از هر ۵ نفر، ۱ نفر در طول زندگی خود به این بیماری مبتلا میشود. ممکن است زونا در هر سنی ایجاد شود ولی در افراد بالای ۵۰ سال بیشتر شایع میباشد.
در صورتی که ویروس پس از ابتلا به آبله مرغان به طور کامل از بین نرفته باشد ممکن است بیماری زونا ایجاد شود. برخی از ویروس‌ها در ریشه‌های عصب نزدیک طناب نخاعی، غیرفعال باقی می‌مانند. این ویروس‌ها باعث بروز هیچ علائمی نمی‌شوند. امکان دارد این ویروس‌ها دوباره تکثیر شوند. این حالت معمولاً سال‌ها پس از بروز آبله مرغان بروز می‌کند. ویروسی که دوباره فعال شده است در امتداد اعصاب به پوست منتقل شده و باعث بروز زونا میشود.
در صورتی که قبلاً به بیمار آبله مرغان مبتلا نشده باشید، امـکان دارد با قـرار گرفتـن در معرض شخـص مبتـلا به زونا، بیـماری آبله مرغان در شما ایجاد شود. ولی امکان ابتلا به زونا در اثر قرار گرفتن در معرض شخص مبتلا به آبله مرغان وجود ندارد. (همچنین امکان ابتلا به زونا در اثر قرار گرفتن در معرض شخص مبتلا به زونا نیز وجود ندارد).
درمان آبله مرغان کودکان
هدف از درمان آبله مرغان کودکان، تسکین علائم بیماری و ایجاد احساس آرامش در کودک در زمان مقابله دستگاه ایمنی با ویروس میباشد.
- کرم یا پماد نرم‌کننده میتواند به رفع خارش کمک کند. به این منظور در بیشتر موارد از پماد کالامین استفاده میشود.
- در صورت دشواری در خوابیدن در اثر خارش می‌توان از آنتی هیستامین (به شکل قرص یا شربت) استفاده کرد. این دارو در کودکان بالای ۱ سال قابل استفاده است و بایستی در زمان خواب مصرف شود. داروی کلرفنامین نیز به رفع خارش در طول روز کمک می‌کند ولی ممکن است سبب خواب‌آلودگی شود.
- جهت جلوگیری از بروز مشکل در زمان خارش پوست، ناخن‌ها بایستی کوتاه نگه داشته شوند.
- لباس کودک بایستی مناسب باشد به گونه‌ای که کودک احساس سرما یا گرما نکند. به این منظور از پارچه‌هایی مانند کتان می‌توان استفاده کرد.
رفع تب بدن کودک
در زمان آبله مرغان کودکان، تب ایجاد شده و امکان دارد باعث تحریک‌پذیری و کج‌خلقی کودک شود. جهت رفع تب بدن کودک از موارد زیر می‌توان استفاده کرد:
- جهت پایین آوردن تب می‌توان از داروی پاراستامول استفاده کرد. این دارو به شکل شربت یا قرص ویژه کودکان موجود است. داروی پاراستامول سبب رفع علت اصلی بروز تب نمی‌شود و به غیر از رفع تب سبب تسکین سردرد و دیگر انواع درد میشود. در صورت عدم وجود تب نیازی به مصرف این دارو نمی‌باشد. در گذشته به همراه پاراستامول از داروی ایبوپروفن نیز استفاده می‌شده است. در حال حاضر دیگر این دارو به کار برده نمی‌شود چرا که بر طبق تحقیقات انجام شده، امکان دارد مصرف ایبوپروفن به همراه پاراستامول سبب بروز واکنش شدید پوستی شود.
- در دمای طبیعی اتاق از پوشاندن لباس‌های اضافی به کودک بایستی خودداری شود.
- کودک باید مقدار زیادی مایعات مصرف کند. این کار به جلوگیری از کم آبی بدن کودک کمک می‌کند. چنانچه کودک تحریک‌پذیر و کج‌خلق نباشد امکان دارد تمایل بیشتری به مصرف مایعات داشته باشد. در صورت عدم تمایل به مصرف مایعات، کودک میتواند نیم ساعت پس از مصرف پاراستامول و کاهش تب، از مایعات استفاده کند.
در صورت وجود تب نباید از اسفنج مرطوب یا خیس استفاده شود. در صورتی که آب بیش از حد سرد باشد، این روش میتواند سبب تنگ شدن رگ‌های خونی زیر پوست شود. در این حالت امکان دارد حرارت در عمیق‌ترین بخش‌های بدن محبوس شود. در نتیجه امکان دارد تب کودک تشدید شود.
برخی از افراد نیز از پنکه جهت کاهش تب کودک استفاده میکنند. در صورتی که دمای پنکه بیش از حد سرد باشد نباید از این روش استفاده شود. البته جریان ملایم هوا در دمای طبیعی اتاق میتواند مفید باشد. به این منظور می‌توان پنجره اتاق را باز کرده و یا از یک پنکه در طرف دیگر اتاق جهت گردش هوا استفاده شود.
اقدامات درمانی برای کودکان در معرض خطر
در ارتباط با بیماری آبله مرغان کودکان بایستی توجه شود که احتمال بروز عوارض ناشی از این بیماری در برخی از کودکان بیشتر میباشد. در این کودکان علاوه بر روش‌های درمانی فوق، امکان دارد به روش‌هایی مانند مصرف داروی آسیکلوویر یا واکسن نیاز باشد. اگر کودک قبلاً به آبله مرغان مبتلا نشده باشد و در یکی از گروه‌های زیر قرار داشته باشد، در صورت تماس با فرد مبتلا به این بیماری و یا در صورت بروز علائم بایستی سریعاً به پزشک مراجعه شود. گروه کودکان در معرض خطر شامل موارد زیر می‌باشند:
- کودکان (نوزادان) با سن کمتر از ۱ ماه
- کودکان دارای دستگاه ایمنی ضعیف. برای مثال کودکان مبتلا به سرطـان خـون، بـیـماری دسـتـگاه ایمنـی و یا ایـدز/ اچ آی وی
- کودکانی که از داروهایی مانند استروئیدها، داروهای سرکوب‌کننده دستگاه ایمنی یا شیمی درمانی استفاده میکنند.
- کودکان مبتلا به بیماری‌های شدید قلبی یا ریوی
- کودکان مبتلا به عارضه‌های پوستی شدید
آیا آبله مرغان یک بیماری مسری میباشد؟
در صورتی که قبلاً به آبله مرغان مبتلا نشده باشید، احتمال ابتلا به این بیماری در موارد زیر افزایش پیدا می‌کند:
- قرار گرفتن در یک اتاق همراه با شخص مبتلا به آبله مرغان برای مدت بیش از ۱۵ دقیقه
- برقراری تماس نزدیک با شخص مبتلا به آبله مرغان (مانند برقراری مکالمه)
۹۰ درصد از افرادی که قبلاً به آبله مرغان مبتلا نشده باشند در صورت وجود موارد فوق به این بیماری مبتلا می‌شوند.
پس از وارد شدن ویروس به بدن، حدود ۷ تا ۲۱ روز (در بیشتر مواقع ۱۰ تا ۱۴ روز) طول می‌کشد تا علائم بیماری ظاهر شوند.
مراقبت از افراد دیگر در برابر ابتلا آبله مرغان
فرد مبتلا به آبله مرغان از دو روز پیش از ظهور دانه‌های پوستی تا زمان رفع این دانه‌ها، دارای قابلیت انتقال این بیماری به افراد دیگر میباشد. کودک مبتلا به آبله مرغان بایستی از رفتن به مدرسه یا مهد کودک خودداری کند (برای مدت ۵ روز از زمان ظهور راش پوستی تا زمان رفع راش). همچنین شخص مبتلا باید از قرار گرفتن در معرض افرادی که ممکن است در اثر ابتلا به آبله مرغان به بیماری خطرناک دیگری دچار شوند خودداری کند. این افراد در معرض خطر عبارتند از:
- زنان بارداری که در گذشته به آبله مرغان مبتلا نشده باشند. بیماری آبله مرغان ممکن است در زمان بارداری خطرناک باشد و سبب بروز عوارض شود.
- افراد دارای دستگاه ایمنی ضعیف مانند اشخاص مبتلا به سرطان خون، اچ آی وی/ایدز، افرادی که از داروهای استروئید استفاده میکنند و یا افرادی که در حال انجام شیمی درمانی هستند.
- کودکان در معرض خطر ابتلا به آبله مرغان که قبلاً به آن اشاره شد.
افراد مبتلا به آبله مرغان تا زمان دلمه شدن همه دانه‌های پوستی بایستی از مسافرت با هواپیما خودداری کنند.
عوارض ناشی از آبله مرغان کودکان
در بیشتر موارد آبله مرغان کودکان بدون بروز هیچ عوارضی بهبود پیدا می‌کند. به ندرت امکان دارد یک یا چند مورد از عوارض زیر ایجاد شوند:
- دانه‌های پوستی معمولاً باعث بروز زخم نمی‌شوند مگر این که به شدت خراشیده شوند.
- در برخی از موارد، بعضی از دانه‌های پوستی عفونی می‌شوند. عفونی شدن این دانه‌ها شایع‌ترین عارضه ناشی از آبله مرغان کودکان محسوب میشود. در اثر بروز عفونت، پوست اطراف دانه‌ها قرمز شده و دردناک میشود. در این صورت ممکن است به استفاده از کرم یا داروهای آنتی‌بیوتیک نیاز باشد.
- به ندرت امکان دارد التهاب ریه (ذات‌الریه) و التهاب مغز (انسفالیت) ایجاد شوند.
در برخی از مواقع امکان بروز عوارض زیر وجود دارد (احتمال بروز این موارد بسیار کم میباشد):
- سندروم ری (عارضه مرتبط با مشکلات مغز و کبد)
- التهاب عضله قلب (میوکاردیت)
- التهاب کلیه (گلومرولونفریت)
- التهاب ناگهانی آپاندیس
- آتاکسی (مشکلات مرتبط با هماهنگی حرکات بدن)
- التهاب لوزالمعده
- بیماری پورپورای هنوخ شوئن‌لاین (عارضه‌ای که میتواند بر کلیه‌ها تأثیر بگذارد)
- التهاب بیضه‌ها
- التهاب مفاصل
- التهاب قسمت‌های مختلف چشم
در صورت بروز هر یک از علائم زیر بایستی به پزشک مراجعه شود:
- مشکلات تنفسی
- بروز ضعف مانند سستی در زمان راه رفتن
- خواب‌آلودگی
- تشنج
- درد یا سردردی که با وجود مصرف پاراستامول تشدید میشود
- عدم توانایی مصرف مایعات در اثر وجود راش شدید در دهان
- راش شدید و یا کبودی و خونریزی راش در پوست
- احساس کسالت شدید
