شپش سر در کودکان از کجا می آید و درمان آن چیست؟ شپش سر یکی از مشکلاتی است که همراه با خارش شروع می شود و درصد سرایت بالایی دارد. مهم نیست بر سر کودک شما تشکیل شده یا بر سر شما، در نهایت به یکی از هر دو شما منتقل می شود. در پی آن به دنبال راهکاری برای رفع آن اقدام می کنند که ممکن است کارساز نباشد. اکثر والدین از این فکر که فرزندشان ممکن است شپش سر داشته باشد، وحشت دارند. اما این که بتوانید شپش سر فرزند خود را تشخیص دهید به شما این امکان را می‌دهد که در اسرع وقت از شر آنها خلاص شوید. در این مطلب قصد داریم هر آنچه به شما در این مورد کمک می کند را با بهره گیری از تجربیات خانم دکتر نسرین دوامی بیان کنیم. دکتر نسرین دوامی بهترین متخصص اطفال اصفهان است که تجربه بالایی در درمان انواع بیماری های کودکان دارد.
شپش سر در کودکان چیست؟
شپش سر حشره کوچکی به اندازه یک دانه کنجد است و اندازه آن ۲الی ۳ میلی‌متر است. بدن آنها معمولاً کرمی یا خاکستری کم‌رنگ است. البته گاهی ممکن است رنگ آنها متفاوت باشد. شپش سر از مقدار کمی از خون موجود در پوست سر تغذیه می‌کند. آنها معمولاً می‌توانند ۱ تا ۲ روز بدون خوردن غذا زنده بمانند.
شپش تخم می‌گذارد و تخم‌های خود را به موهای سر و در نزدیکی پوست سر می‌چسباند. به تخم شپش‌ها و پوسته ی آنها اصطلاحاً نیت گفته می‌شود. این تخم‌ها بیضی شکل و به اندازه یک گره در نخ خیاطی هستند و معمولاً زرد کم‌رنگ یا سفید هستند. در برخی موارد در صورتی که رنگ موی کودک بلوند باشد، تخم‌ها در موهای کودک استتار می‌شوند و دیدن آنها سخت می‌شود. در موارد دیگر نیز ممکن است این تخم‌ها با شوره‌ی سر اشتباه گرفته شوند. تخم‌ها توسط ماده‌ای چسبناک به موها متصل می‌شوند که آنها را محکم در جای خود نگه می‌دارد. پس از خروج شپش از درون تخم‌ها، پوسته‌ی خالی تخم همچنان روی ساقه مو می‌مانند.
سیکل زندگی شپش سر در کودکان چگونه است؟
شپش سر در کودکان چیزی حدود ۲۸ روز زنده می ماند. شپش هادر ۳ مرحله رشد می‌کنند که به ترتیب در ادامه هر یک از آنها را معرفی می کنیم.
تخم شپش یا نیت
تخم ها در مدت ۶ تا ۹ روز باز می‌شوند و لارو شپش از درون آنها بیرون می‌آید. تخم‌ها معمولاً در فاصله ۴ تا ۶ میلی‌متری پوست سر یافت می‌شوند و اگر در فاصله دورتر باشند، زنده نمی‌مانند.
لارو یا شفیره
لارو یا شفیره به لحاظ ظاهری شبیه شپش بالغ است اما بسیار کوچکتر است. دقیقاً به اندازه نوک سنجاق ۱.۵ میلی متری می باشد. لارو‌ها پس از گذشت ۷ روز از بیرون آمدن از تخم، بالغ می‌شوند.
شپش بالغ
شپش‌های بالغ می‌توانند بسیارسریع تکثیر شوند و هر شپش می‌تواند تا ۱۰ تخم در روز بگذارد. فقط حدود ۱۲ تا ۱۴ روز طول می‌کشد تا تخم‌هایی که شپش گذاشته‌اند، بیرون آمده و بالغ شوند. اگر شپش سر درمان نشود، این چرخه هر ۳ هفته یکبار تکرار می‌شود.
علائم شپش سر در کودکان
خارش سر در مناطقی که شپش سر وجود دارد. شایع ترین و بارزترین علامت است. البته خارش سر زمانی شروع می‌شود که شپش روی پوست سر قرار بگیرد و پوست سر نسبت به بزاق شپش حساس شود که این موضوع معمولاً ۴ تا ۶ هفته زمان می برد. خارش ناشی از شپش ممکن است هفته‌ها طول بکشد و حتی پس از درمان کامل شپش نیز تا مدتی ادامه داشته باشد.
تشخیص شپش سر در کودکان
فرزند خود را در اتاقی با نور زیاد بنشانید.
لای موها را جدا کنید و بین آنها را نگاه کنید.
به دنبال شپش‌های در حال خزیدن یا تخم آنها در نزدیکی پوست سر باشید. نواحی مختلف پوست سر فرزند خود را چک کنید. برای جستجوی قسمت به قسمت موها می‌توانید از یک شانه دندانه ریز استفاده کنید. این حشرات معمولاً از نور فرار می کنند.
روش شانه کردن برای بیرون کردن شپش چگونه است؟
شانه مخصوص ضد شپش به دو منظور کاربرد دارد: برای بررسی موها و تشخیص وجود تخم شپش یا شپش در سر و برای خارج کردن تخم، پوسته ی تخم و شپش‌های مرده از سر پس از درمان کامل شپش. توجه داشته باشید که روش شانه کردن به تنهایی برای از بین بردن شپش سر کمکی نمی‌کند.
نحوه استفاده از شانه مخصوص برای خارج کردن شپش
مرحله ۱: موهای فرزند خود را خیس کنید.
مرحله ۲: از یک شانه با دندانه ریز استفاده کنید و موهای فرزند خود را به قسمتهای کوچک تقسیم‌بندی کنید.
مرحله ۳: هر قسمت را جداگانه بردارید و با شانه مخصوص ضد شپش شانه بزنید. بعد از هر بار کشیدن شانه روی موها، شانه رو روی یک دستمال مرطوب پاک کنید و هر بار پس از شانه زدن، هم پوست سر، هم شانه و هم دستمال را با دقت بررسی کنید.
مرحله ۴: مراحل ۲ و ۳ را تکرار کنید تا تمام موهای کودک خود را شانه کنید.
شپش سر در کودکان چگونه درمان می شود؟
قبل از هرگونه اقدام برای درمان شپش سر، ابتدا با پزشک کودک خود مشورت کنید. مؤثرترین روش برای درمان شپش سر، داروی شپش سر است. پس از هر بار اعمال دارو هر دو الی سه روز، موها را به روش گفته شده در بالا شانه کنید. این کار را باید به مدت ۲ الی ۳ هفته ادامه دهید تا تمام تخم‌های چسبیده به موها حذف شوند.
از داروهای ضد شپش سر فقط در مواردی باید استفاده کنید که مطمئن هستید فرزند شما دارای شپش سر زنده است. به خاطر داشته باشید که قبل از استفاده از هرگونه داروی شپش سر، با پزشک فرزند خود مشورت کنید. استفاده از داروی شپش سر باید با ملاحظات ایمنی خاصی انجام شود. رعایت این نکات و ملاحظات ایمنی برای حفظ سلامت فرزند شما بسیار مهم است.
ملاحظات و نکات ایمنی درمان شپش سر در کودکان
دستورالعمل‌های روی بسته‌بندی دارو را مطالعه کرده و دقیقاً همانطور که نوشته شده دنبال کنید.
هرگز اجازه ندهید کودکان خودشان دارو را استفاده کنند. دارو باید توسط بزرگسالان اعمال شود.
بدون مشورت با پزشک، از دارو برای کودک زیر دو سال استفاده نکنید.
در صورتی که باردار هستید یا در دوران شیردهی هستید چه برای مصرف دارو برای خودتان و چه برای اعمال دارو روی سر کودکتان، حتماً باید از قبل با پزشک مشورت کنید.
همیشه برای اعمال دارو روی سر از روشویی یا سینک استفاده کنید و هرگز دارو را موقع استحمام و دوش گرفتن استفاده نکنید. این کار باعث می‌شود که شپش‌ها به سایر نواحی بدن بروند. سر کودک را داخل روشویی یا سینک قرار دهید و سپس دارو را اعمال کنید. برای شستن دارو از آب گرم (و نه داغ) استفاده کنید.
هرگز روی سر کودک کیسه پلاستیکی قرار ندهید.
هرگز کودک را در حالی که دارو روی موهایش قرار دارد، تنها نگذارید.
دارو را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
هشدار: هرگز از محصولات خطرناک مانند بنزین یا نفت سفید یا داروهای ساخته شده برای حیوانات استفاده نکنید! همچنین، از روش‌های معرفی شده تحت عنوان درمانِ خانگی مانند ژله نفت، سس مایونز، مارگارین، روغن‌های گیاهی یا روغن زیتون استفاده نکنید. هیچ مطالعه ی علمی تا کنون مؤثر بودن این روش‌ها را اثبات نکرده است.
پیشگیری از شپش سر در کودکان
از این نکات کاربردی برای جلوگیری از بروز شپش سر در فرزند خود استفاده کنید:
به کودکان خود را بیاموزید که از به اشتراک گذاشتن اشیایی مانند برس مو، شانه، کلاه، روسری، حوله، بالش، کیسه خواب و سایر لوازمی که با سر کودک در تماس است، خودداری کنند.
به فرزندان خود بیاموزید که هنگامی که به مدرسه می‌رسند کت‌ها و کلاه‌های خود را روی یک قلاب جداگانه یا محل دیگری جدا آویزان کنند و آنها را با لباس سایر همکلاسی‌ها یکجا روی هم نیاندازند.
مرتباً وسایلی را که سر فرزند شما با آنها در تماس است و این وسایل با سر سایر کودکان نیز درتماس است، تمیز کنید. به عنوان مثال می‌توان به صندلی ماشین، بالش و هدفون اشاره کرد.
تمام این مراحل پیشگیری از شپش سر را قبل و بعد از رویدادهایی مانند اردوهای مدرسه و سفر علمی و مانند آن انجام دهید.
کلام پایانی
در نظر داشته باشید که کوتاه نگه داشتن موهای کودکتان یا بستن دم‌اسبی از شپش سر جلوگیری نمی‌کند. شامپوهای مخصوص، نرم‌کننده‌ها یا اسپری مو نیز تأثیری ندارد. اگر فرزند شما در حال حاضر مشکل شپش سر ندارد باید از استفاده از محصولات مضر و شیمیایی خودداری کنید چرا که این کار لزومی ندارد. در صورت گزارشِ ابتلا به شپش سر در مدرسه، گوش به زنگ باشید و موهای سر کودک خود را مرتباً چک کنید.
