تشنج نوزادان به دلیل فعالیت الکتریکی ناگهانی و غیر طبیعی در مغز ایجاد می‌شود. تشنج نوزاد تازه متولد شده، تشنج‌هایی است که در 28 روز اول زندگی رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، تشنج در هفته اول زندگی کودک اتفاق می‌افتد، اما زمان بروز این اتفاق ناخوشایند بسته به علت آن متفاوت است. بسته به علت اصلی تشنج، هر دقیقه تأخیر در درمان می‌تواند احتمال بهبودی کامل را از بین ببرد.
آنچه شناسایی حملات نوزاد را گاهی دشوار می‌کند، تشخیص علائم رفتاری است. برخی از علائم تشنج نوزادان مشابه رفتارهای طبیعی است. رفتارهایی مانند حرکات جویدن و حرکات دوچرخه نیز در نوزادان سالم اتفاق می‌افتد. انجام آزمایش برای تأیید تشخیص اختلال تشنج ضروری است. تشخیص حملات تشنج در نوزاد بسیار دشوار است زیرا ممکن است خود رویداد تشنج کوتاه و ظریف باشد و یا به راحتی به حرکات و رفتارهای طبیعی نوزادان سالم نسبت داده شود.
اگر به طور کلی به دنبال اطلاعات بیشتر در مورد تشنج نوزاد هستید، ادامه مطلب را بخوانید.
علل تشنج نوزاد
تشنج نوزادان دلایل مختلفی دارد، از جمله شرایطی که در بالا توضیح داده شد. نوزادانی که در حین تولد وزنشان کم است و یا نارس هستند بیشتر دچار تشنج می‌شوند. دلایل دیگر تشنج که ممکن است صدمه هنگام تولد را نشان دهد یا نباشد شامل موارد زیر است:
کمبود اکسیژن درست قبل یا هنگام تولد، ناشی از:
- زایمان دشوار
- مشکلات بند ناف
- آسیب جفت
عفونت مادر مانند توکسوپلاسموز یا انسفالیت ویروسی:
- سفلیس
- سرخچه
- سکته مغزی قبل یا بعد از تولد
- ضربه به سر و در نتیجه لخته شدن خون یا خونریزی در مغز
- نقایص مادرزادی مغز
- اختلالات متابولیکی
انواع و علائم تشنج در نوزادان
تشنج نوزادان بر اساس ناحیه خاصی از مغز که درگیر آن است، شدت وقفه مغز و پاسخ فیزیکی ناشی از تشنج به زیر گروه‌های مختلف طبقه بندی می‌شود.
تشنج کانونی
تشنج کانونی که به آن “تشنج جزئی” نیز گفته می‌شود هنگامی اتفاق می‌افتد که عملکرد غیر طبیعی مغز در یک یا چند قسمت خاص و یا طرفین مغز متمرکز باشد. نوزادان و کودکان اغلب نوعی از علائم پیش نشانگر را درست قبل از بروز تشنج تجربه می‌کنند. علائم متداول پیش نشانگر شامل گیجی ذهنی، ترس و اضطراب، تغییرات بینایی یا شنوایی و بوهای عجیب است.
تشنج‌های کانونی بیشتر به 2 زیرگروه تقسیم می‌شوند: تشنج‌های کانونی ساده و پیچیده
- تشنج‌های کانونی ساده بسته به قسمت خاصی از مغز که تحت تأثیر آن قرار دارد، علائم و ویژگی‌های مختلفی را شامل می‌شود. بیشتر حملات کانونی ساده شامل لوب پس سری بوده و باعث تحریک اسپاسم عضلانی در یک گروه از عضلات مانند بازوها یا پاها می‌شود.
- تشنج‌های کانونی پیچیده لوب گیجگاهی مغز را درگیر می‌کند و نوزاد یا کودک معمولاً از هوش می‌رود یا به طور موقت آگاهی ذهنی خود را از دست می‌دهد.
انواع دیگر تشنج‌هایی که در زیر شرح داده شده است “تشنج عمومی” هستند که هر دو طرف و بیش از یک منطقه خاص در مغز را درگیر می‌کنند. با این نوع تشنج‌ها، تقریباً همیشه هوشیاری کمی وجود دارد.
تشنج ابسانس
تشنج های ابسانس “تشنج پتیت مال” نیز شناخته می‌شود و به طور معمول شامل تغییر حالت هوشیاری ناگهانی در حالی که چشم‌های کودک یا نوزاد در یک نگاه ثابت بطور غیر طبیعی باز می‌مانند. این نوع تشنج بندرت بیش از 20-30 ثانیه طول می‌کشد و می‌تواند چندین بار در روز اتفاق بیفتد. نوزادان به ندرت تشنج ابسانس را تجربه می‌کنند زیرا تقریباً همیشه پس از 5-4 سالگی کودک شروع می‌شود.
تشنج عمومی تونیک-کلونیک
این نوع تشنج “گرند مال” نیز نامیده می‌شود و معمولاً شامل یک سری مراحل است: ابتدا بازوها، پاها و یا بدن منقبض می‌شوند و سپس همراه با لرزش یا حرکاتی صاف می‌شوند و با مرحله کلونیک که در آن عضلات به تدریج شل می‌شوند و به حالت طبیعی بر می‌گردند پایان می‌یابد.
اسپاسم شیرخوارگی
این یک تشنج نادر است که در نوزادان زیر 6 ماه اتفاق می‌افتد. این نوع تشنج با اسپاسم ناگهانی گردن، پاها و یا بدن مشخص می‌شود که اغلب دقیقاً هنگام بیدار شدن یا خوابیدن کودک اتفاق می‌افتد. این تشنج‌ها می‌تواند بیش از صد بار در یک روز اتفاق بیفتد و می‌تواند عواقب سلامتی طولانی مدت آن را بسیار جدی به همراه داشته باشد.
تشنج با تب
تشنج ناشی از تب تا حدی متفاوت است که به طور کلی فقط در تب‌های بالا اتفاق می‌افتد (که معمولاً در اثر عفونت رخ می‌دهد) و لزوماً به مسائل اساسی نورولوژیک مربوط نمی‌شود اگرچه نوزادانی که دچار آسیب مغزی می‌شوند، در صورت ابتلا به تب بیشتر مستعد حملات تب دار هستند.
تشخیص تشنج نوزاد
اگر والدین یا پزشکان علائم مشهود فعالیت تشنج را مشاهده کنند، پزشک احتمالاً برای تشخیص اختلال تشنج الکتروانسفالوگرام (EEG) را تجویز می‌کند. EEG فعالیت الکتریکی مغز را ثبت می‌کند. اگر در هنگام این تست اختلالی در مغز نشان داده شد در حالی که کودک در وضعیت تشنج نباشد، پزشک می‌تواند نوع تشنج کودک را تشخیص دهد.
سایر آزمایشات تصویربرداری از مغز، از جمله تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) و اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) می‌توانند برای تعیین علت اصلی تشنج استفاده شوند و ممکن است صدمه به هنگام تولد را نشان دهند.
درمان تشنج نوزاد
درمان تشنج در هر سنی تا حد زیادی به علت تشنج و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. برای تشنج نوزادان، تیم پزشکی کودک شما ممکن است داروهای ضد تشنج مانند موارد زیر را تجویز کند:
- فنوباربیتال
- گاباپنتین (نورونتین)
- اسید والپروئیک (دپاکن)
- لاموتریژین (لامیکتال)
- لورازپام (آتیوان)
- فنی توئین (دیلانتین)
همانطور که کودک شما رشد می‌کند و بزرگ می‌شود، پزشک وی همچنان روند اختلال تشنج و همچنین سایر عوارض ناشی از آسیب ناشی از تولد را از نزدیک کنترل می‌کند.
نوزادانی که دچار انسفالوپاتی هیپوکسیک ایسکمیک (آسیب مغزی ناشی از کمبود اکسیژن در مغز) هستند نیز احتمالاً درمانی تحت عنوان درمان هیپوترمی دریافت می‌کنند تا آسیب مغزی ناشی از کمبود اکسیژن کاهش یابد. کمبود اکسیژن در بدو تولد صدمه‌ای نسبتاً رایج هنگام تولد است.
درمان هیپوترمی شامل کاهش درجه حرارت بدن و مغز کودک، برای چند روز پس از تولد است و پس از آن پزشک بدن کودک را به تدریج تا درجه حرارت طبیعی گرم می‌کند. این روش درمانی می‌تواند به جلوگیری از بروز تشنج یا بدتر شدن آسیب مغزی کمک کند.
چگونه می‌توانم در هنگام تشنج به فرزندم کمک کنم؟
اگر فکر می‌کنید نوزاد شما تشنج کرده است باید چند مرحله اساسی را انجام دهید. موارد زیر را انجام دهید تا کودک شما در هنگام تشنج تا حد ممکن ایمن باشد:
- کودک را در برابر آسیب دیدگی مصون نگه دارید.
- برای جلوگیری از خفگی، کودک را به آرامی به پهلو بغلتانید.
- از تلاش برای باز كردن دهان كودك، قرار دادن هر چیزی در دهان وی، نگه داشتن آن یا جلوگیری از حركات (از جمله گاز گرفتن زبان) خودداری كنید.
نتایج و روند تشنج
نتایج و روند تشنج نوزاد کاملاً به نوع تشنج و علت اصلی آن بستگی دارد. برخی از نوزادان تشنج‌هایی خفیف و کوتاه مدت را تجربه می‌کنند. این نوع تشنج‌ها به طور کلی در دراز مدت هیچ مشکلی برای کودک ایجاد نمی‌کنند. اما تشنج‌هایی که نگرانی شدیدتری دارند، موارد طولانی مدت یا درمان نشده هستند. این تشنج‌ها می تواند با کاهش جریان اکسیژن به مغز و ایجاد فعالیت بیش از حد سلول مغز، آسیب دائمی ایجاد کند. تشنج نوزادان غالباً علامت مشهود بیماری‌های جدی‌تری است که ممکن است به علت آسیب دیدگی هنگام تولد ایجاد شده باشد. مثا‌ل‌ها عبارتند از:
- آسیب مغزی
- عفونت درمان نشده، مانند استرپتوکوک گروه
- بیماری کرنیکتروس
- مننژیت
- پره اکلامپسی
به دلیل خطر ایجاد زمینه‌ای تهدید کننده یا ناتوان کننده حیات، نوزادانی که تشنج را تجربه می‌کنند باید مراقبت‌های سریع و تخصصی داشته باشند.
اکثر نوزادانی که دچار تشنج می‌شوند در اواخر زندگی به صرع مبتلا می‌شوند. کسانی که تشنج آنها آسیب‌های مغزی یا سایر مشکلات رشد را نشان می‌دهد، عوارض بیشتری خواهند داشت. این شرایط معمولاً ناشی از آسیب دیدگی هنگام تولد است نه تشنج. تشنج علامتی است که به متخصصان پزشکی کمک می‌کند تا آسیب مادرزادی را کشف کرده و بیماری کودک را درمان کنند.
تشنج نوزاد و آسیب‌های هنگام تولد
مشاهده تشنج نوزاد بسیار ترسناک است. بیشتر والدین در حالی که نمی‌دانند برای کمک به تشنج کودک خود که دچار انقباض عضلات، چرخش چشم یا پرش عضلات دست و پا شده‌اند، احساس ناامیدی و ناتوانی در تماشای کودکشان می‌کنند. زمانی که تشنج نوزاد کوتاه مدت باشد و بلافاصله تحت درمان قرار بگیرد، جای نگرانی نیست.
تشنج نوزاد می‌تواند یکی از اولین علائم آسیب اصلی هنگام تولد باشد. اگر آسیب‌های هنگام تولد که باعث مشکلات ناتوان کننده مادام العمر و تأخیر در رشد وی می‌شود ،سریع تشخیص داده شوند می‌توان آنها را درمان کرد. بدیهی است که یک نوزاد تازه متولد شده نمی‌تواند از کلمات برای برقراری ارتباط یا احساسات آزار دهنده استفاده کند. به این ترتیب، تشنج می‌تواند پیام مهمی از بدن کودک شما باشد که مشکلی پیش آمده و آنها به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارند.
