آپاندیس در کودکان و علائم آن به ورم و عفونت آپاندیس گفته میشود که یک مورد اورژانسی محسوب میشود. احتمال پاره شدن یا ترکیدن آپاندیس وجود دارد. ترکیدن آپاندیس مشکلی جدی است و باعث بیشتر شدن عفونت میشود که اگر درمان نشود، می‌تواند به مرگ بیمار منجر شود. این یک بیماری شایع در بین کودکان است و می تواند باعث دردهای شکمی شدید گردد. در این مطلب می خواهیم به کمک دکتر نسرین دوامی بهترین متخصص اطفال اصفهان شما را در این زمینه بیشتر راهنمایی کنیم.
آپاندیس در کودکان چیست؟
آپاندیس لوله باریک و انگشتی شکلی است که به روده بزرگ متصل میشود. این قسمت پایین شکم و در سمت راست آن قرار دارد. پزشکان هنوز از نقش آپاندیس در بدن مطمئن نیستند. آپاندیس اندامی نیست که وجودش برای بدن ضروری باشد و بنابراین برداشتن آن مشکلی را ایجاد نمی‌کند.
به جراحی برداشتن آپاندیس آپاندکتومی می‌گویند؛ آپاندکتومی متداول‌ترین عملی است که بر روی کودکان انجام میشود. اکثر کودکان بدون آن‌که دچار مشکلی بلندمدت شوند، به‌طور کامل بهبود می‌یابند.
اگر آپاندیس در کودکان درمان نشود، ممکن است آپاندیس بترکد یا پاره شود. احتمال دارد باکتری‌ها از آپاندیس پاره شده در تمام شکم کودک پخش شود. این باکتری‌ها به عفونتی جدی موسوم به پریتونیت یا التهاب صفاق دامن می‌زند. همچنین وقتی آپاندیس پاره میشود، باکتری‌ها جریان خون را آلوده می‌کنند و در نتیجه بیمار دچار عارضه‌های مرگبار به نام سپسیس یا عفونت خون میشود. به همین دلیل در صورت مشاهده علائم باید فرزند خود را نزد بهترین متخصص کودکان ببرید.
دلایل آپاندیس در کودکان
آپاندیس در کودکان زمانی رخ می‌دهد که چیزی داخل آپاندیس را مسدود کند و باعث عفونت شود. مایعات بینی یا دهان یا همان مخاط می‌تواند علت انسداد باشد، همچنین مدفوع یا انگل نیز می‌تواند آپاندیس را مسدود کند. چرخش یا خم شدن خود آپاندیس نیز از دیگر دلایل انسداد آپاندیس به شمار می‌آید.
آپاندیس در نتیجه انسداد دردناک و ملتهب یا متورم میشود. درد و التهاب به دلیل تکثیر سریع میکروب‌ها (باکتری‌ها) در آپاندیس است. وقتی ورم و درد بیشتر شود، خون‌رسانی به آپاندیس قطع میشود.
تمام بخش‌های بدن برای سالم ماندن به میزان مناسبی از جریان خون نیاز دارند. وقتی جریان خون کم میشود، فرایند مرگ آپاندیس شروع میشود. آپاندیس زمانی می‌ترکد یا پاره میشود که حفره‌هایی در دیواره‌های آپاندیس ایجاد شود؛ مخاط، مدفوع و مواد دیگر از درون این حفره‌ها نشت می‌کند و وارد شکم میشود. ممکن است در پی ترکیدن آپاندیس، عفونتی جدی به نام پریتونیت بروز یابد که اگر درمان نشود، می‌تواند مرگبار شود.
آپاندیس در کودکان می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. نمی توان علت قطعی برای آن مشخص کرد. اصلی ترین دلیل که برای همه صدق می کند، مسدود شدن دهانه آپاندیس است. مشکلات مختلفی نیز وجود دارند که می توانند زمینه ساز آپاندیس برای کودکان شوند. این مشکلات عبارتند از:
وجود عفونت در شکم
التهاب و عفونت دستگاه گوارش
التهاب روده
وجود انگل در روده ها و مدفوع
عوامل خطر آپاندیس در کودکان
اکثر موارد آپاندیسیت در بازه سنی ۱۰ ـ ۳۰ سال رخ می‌دهد. کودکان دچار فیبروز کیستیک بیشتر مستعد ابتلا به آپاندیسیت هستند. سابقه خانوادگی آپاندیسیت نیز خطر بروز این عارضه را افزایش می‌دهد.
علائم آپاندیس در کودکان
علائم آپاندیس در تمام کودکان یکسان نیست، شایع‌ترین علائم آپاندیسیت به شرح زیر است:
درد
احساس درد در ناف و سمت راست شکم یکی از نشانه‌های شایع آپاندیسیت در کودکان است. ممکن است درد به طور پیوسته به تدریج در اثر حرکت، کشیدن نفس عمیق، سرفه یا عطسه شدیدتر شود؛ بنابراین دل درد کودکان را جدی بگیرید، چون ممکن است نشانه التهاب آپاندیس باشد.
تب خفیف
تب با دل درد همراه است.
افزایش تعداد گلبول‌های سفید در خون کودکان
عفونت دلیل بیشتر شدن تعداد گلبول‌های سفید است. تعداد گلبول‌های سفید در آزمایش خون مشخص میشود و می‌تواند یکی از نشانه‌های واضح آپاندیسیت باشد.
احساس درد هنگام حرکت و راه رفتن
آپاندیسیت علاوه بر احساس درد در هنگام حرکت، با علامت بارز دیگری در کودکان همراه است که به آن حساسیت برگشتی یا ریباند تندرنس گفته میشود. حساسیت برگشتی به درد تیز و تیرکشنده‌ای گفته میشود که پس از فشار دادن سمت راست پایین شکم شروع میشود و به سرعت برطرف میشود.
علائم آپاندیس خفیف در کودکان
آپاندیس در کودکان معمولاً خود را با حالت تهوع و استفراغ، از دست دادن اشتها و تب با درجه پایین نشان می دهد. این علائم در حالت خفیف هستند و با شدت گرفتن وضعیت جسمی، شرایط شدید تر خواهند شد. یکی دیگر از علائم آپاندیس خفیف اسهال است که باید به آن توجه شود. چرا که می تواند املاح بدن کودک را در سطح بالایی هدر دهد.
علائم ترکیدن آپاندیس در کودکان
شایع ترین نشانه ترکیدن آپاندیس کودکان، درد شدیدی در اطراف ناف است. این درد معمولاً تا سمت راست شکم ادامه پیدا می کند. استفراغ و بی حالی بی دلیل همراه با تب از نشانه های ترکیدن آپاندیس است. بهتر است با مشاهده هر یک از این علائم، هرچه زودتر کودک خود را به بیمارستان منتقل کنید.
تشخیص آپاندیس در کودکان
پزشک اطفال پرونده پزشکی کودک را بررسی می‌کند، معاینه بالینی انجام می‌دهد و دستور آزمایش‌های زیر را می‌دهد:
سونوگرافی شکم
در سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا و رایانه برای به دست آوردن تصاویری از رگ‌های خونی، بافت‌ها و اندام‌ها استفاده میشود. سونوگرافی برای دیدن اندام‌های داخلی حین فعالیت کاربرد دارد.
سی تی اسکن
در این روش تصویربردای از اشعه ایکس و فناوری رایانه برای تهیه تصاویری با جزئیات فراوان از تمام بخش‌های بدن استفاده میشود. سی تی اسکن استخوان‌ها، عضلات، چربی و اندام‌های مختلف را نشان می‌دهد و تصاویر آن دقیق‌تر از عکس رادیوگرافی معمولی است.
آزمایش خون
عفونت و التهاب در آزمایش خون مشخص میشود. همچنین پزشکان مشکلات دیگر اندام‌های بدن مانند کبد یا پانکراس را با توجه به نتایج آزمایش خون تشخیص می‌دهند.
آزمایش ادرار
عفونت کلیه یا مثانه در آزمایش ادرار مشخص میشود؛ این نوع عفونت‌ها می‌تواند علائم آپاندیسیت نیز باشد.
چون علائم آپاندیسیت شبیه به بسیاری از بیماری‌های دیگر است، برای تشخیص صحیح حتماً باید به پزشک اطفال مراجعه کنید.
درمان آپاندیس در کودکان
درمان آپاندیسیت در کودکان به علائم، سن و سلامت عمومی کودک بستگی دارد. آپاندیسیت موردی اورژانسی است. احتمال ترکیدن آپاندیس وجود دارد و اگر این اتفاق رخ بدهد، عفونتی جدی و مرگبار شروع میشود. به همین دلیل پزشک اطفال احتمالاً توصیه می‌کند که جراحی برای برداشتن آپاندیس انجام شود. ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک و دریافت مایعات از طریق سرم را قبل از جراحی تجویز کند.
جراحی باز یا لاپاراتومی
لاپاراتومی آپاندیس در کودکان یکی از جراحی های باز به حساب می آید. در این روش، جراح یک برش بزرگتر در پایین شکم در سمت راست ایجاد می کند. این روش درمانی اغلب برای کودکانی که شرایط آپاندیس آنها پیچیده است و چاره ای جز برش شکم وجود ندارد، انجام می شود. زمان نقاهت پس از لاپاراتومی کمی بیشتر از لاپاراسکوپی است. قبل از جراحی، متخصص اطفال درمان با آنتی بیوتیک را آغاز می کند. جراحی همراه با بیهوشی است و حدود یک ساعت طول می کشد.
کودک بیهوش میشود. جراح برشی را پایین شکم، در سمت راست ایجاد می‌کند، آپاندیس را پیدا می‌کند و آن را برمی‌دارد. اگر آپاندیس ترکیده باشد، جراح شانت یا لوله کوچکی را برای خارج شدن چرک یا دیگر مایعات از شکم جای‌گذاری می‌کند. شانت پس از چند روز و وقتی پزشک از برطرف شدن عفونت مطمئن شد، کشیده میشود.
جراحی لاپاراسکوپی
کودک بیهوش میشود. جراح چند برش کوچک را ایجاد می‌کند، سپس دوربین بسیار کوچکی به نام لاپاراسکوپ را از راه یکی از این برش‌ها وارد شکم می‌کند و ابزار جراحی را نیز از راه برش یا برش‌های کوچک دیگر وارد بدن می‌کند. اگر آپاندیس قبلاً ترکیده باشد، جراحی معمولاً به روش لاپاراسکوپی انجام نمی‌شود.
آپاندکتومی تأخیری
گاهی اوقات آپاندیس می‌ترکد، مقداری مایع عفونی جمع میشود یا چرک (آبسه) ایجاد میشود. اگر آبسه تشکیل شود و وضعیت کودک پایدار باشد، پزشک توصیه نمی‌کند که جراحی برداشتن آپاندیس فوراً انجام شود، در عوض ابتدا عفونت را درمان می‌کند و مایع عفونی داخل آبسه را تخلیه می‌کند. آپاندیس بعداً برداشته میشود. به این جراحی که با تأخیر انجام میشود، آپاندکتومی تأخیری یا با فاصله می‌گویند.
برای انجام دادن آپاندکتومی تأخیری لازم است که کودک ابتدا آنتی‌بیوتیک را از طریق سرم دریافت کند. کودک داروی آنتی‌بیوتیک را از راه لوله IV به نام پیک لاین (PICC) یا کاتتر مرکزی محیطی دریافت می‌کند. درمان دارویی ۱۰ تا ۱۴ روز طول می‌کشد. همچنین پزشک آبسه را در این مدت با توجه به تصاویر سی تی اسکن یا سونوگرافی تخلیه می‌کند. وقتی عفونت و التهاب برطرف شد، جراحی برداشتن آپاندیس شش تا هشت هفته بعد انجام میشود.
مراقبت‌های پس از جراحی آپاندیس در کودکان
کودکانی که آپاندیس آنها ترکیده است، باید مدتی طولانی‌تر در بیمارستان بستری شوند. برخلاف کودکانی که آپاندیس آنها قبل از ترکیدن برداشته می شود. برخی کودکان باید پس از ترخیص از بیمارستان برای مدتی مشخص داروی آنتی‌بیوتیک خوراکی مصرف کنند.
کودکان تا مدتی پس از جراحی هیچ چیزی نباید بخورند یا بنوشند تا روده فرصت التیام یافتن پیدا کند. مایعات در این مدت از طریق سرم وارد جریان خون میشود. همچنین کودک داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک را از طریق سرم دریافت می‌کند.
پس از مدتی کودک می‌تواند مایعات شفافی مانند آب، نوشیدنی‌های ورزشی یا آب سیب بنوشد. مصرف غذاهای جامد نیز به تدریج شروع میشود.
وقتی کودک ترخیص میشود، پزشک دستورهایی را درباره محدود کردن فعالیت‌ها می‌دهد. کودک تا چند هفته پس از جراحی نباید بارهای سنگین بلند کند یا ورزش‌های تماسی و پربرخورد انجام بدهد. اگر پزشک درن یا لوله تخلیه را هنگام مرخص کردن کودک از بیمارستان درنیاورد، کودک تا زمان خارج کردن درن نباید شنا کند یا در وان دراز بکشد.
پزشک داروهای مسکن را تجویز می‌کند تا در خانه به فرزندتان بدهید. چون مصرف بعضی داروهای مسکن باعث یبوست میشود، از پزشک یا دکتر داروساز درباره عوارض جانبی داروهای مسکن سوال کنید. حرکت کردن پس از جراحی و نخوابیدن مداوم به پیشگیری از یبوست کمک می‌کند. نوشیدن آب میوه نیز برای جلوگیری از یبوست مفید است. وقتی فرزندتان توانست دوباره غذاهای جامد بخورد، خوردن میوه، سبزی و نان و غلات صبحانه کامل سبوس‌دار برای پیشگیری از یبوست توصیه میشود.
اکثر کودکانی که جراحی آپاندیس روی‌شان انجام میشود، دچار هیچ‌گونه مشکلات بلندمدتی نمی‌شوند.
عوارض پس از عمل آپاندیس در کودکان
گاهی اوقات پس از عمل آپاندیس کودکان عوارضی ایجاد می شود که می تواند ناشی از مراقبت های بعد از عمل باشد. در این بخش از مقاله قصد داریم به چند مورد از عوارض شایع پس از جراحی آپاندیس اشاره کنیم.
عفونت
عفونت پس از جراحی آپاندیس کودکان را می توان با آنتی بیوتیک ها درمان کرد. گاهی اوقات ممکن است لازم باشد زخم برای پاکسازی عفونت باز شود.
آبسه یا چرک
عفونت یا آبسه بخیه ها و محل جراحی را می توان با آنتی بیوتیک درمان کرد. آبسه های بزرگتر ممکن است نیاز به تخلیه داشته باشند.
انسداد روده کوچک
پس از جراحی آپاندیس در کودکان ممکن است یک انسداد جزئی یا کامل در روده کوچک بوجود آید. اگر انسداد وضعیت بدی ایجاد کند، کودک شما نیاز به جراحی مجدد خواهد داشت.
سوالات متداول از آپاندیس در کودکان
کلام پایانی
آپاندیس در کودکان یکی از بیماری های جدی است. اکثر والدین با مشاهده علائم اولیه در کودک قادر به تشخیص آپاندیس نیستند و شروع به خوددرمانی می کنند. این بزرگترین اشتباهی است که ممکن است در حق کودک خود مرتکب شوند. کودک با گذر زمان، درد بیشتری را تجربه می کند. بدون اینکه شما او را درک کنید.
کودک در چنین شرایطی ممکن است مضطرب شود و از رفتن نزد پزشک خودداری کنند. بهتر است والدین خونسردی خود را حفظ کنند و با فرزند خود بگویند باید برای برطرف شدن مشکل به بیمارستان مراجعه کنند.
در این مقاله به طور کامل به موضوع مهم آپاندیس در کودکان پرداختیم که اطلاع از علائم، دلایل، روش های تشخیص و درمان آن برای والدین امری حیاتی است. اگر کودک شما مشکوک به آپاندیس است می توانید با مطب دکتر نسرین دوامی متخصص اطفال با شماره ۰۳۱۳۳۳۵۰۱۸۹ تماس بگیرید.
