به عفونت سینوس‌ها، سینوزیت گفته می‌شود. سینوس‌ها فضای درون استخوان‌های صورت هستند که از هوا پر شده‌اند و در اطراف بینی قرار دارند. سینوس‌ها توسط بافت مرطوبی به نام غشاء مخاطی پوشانده شده‌اند. در زمان عفونت سینوس، پوشش بافت ورم کرده و دچار التهاب می‌شود.
سینوزیت یک عفونت شایع در کودکان می‌باشد که معمولاً با سرماخوردگی یا آلرژی همراه است. سینوزیت در کودکان با مصرف دارو و برخی از روش‌های درمانی خانگی قابل درمان است. در این مقاله موارد لازم در ارتباط با سینوزیت کودکان و انواع روش‌های درمان این عارضه شرح داده می‌شوند.
[sv slug=”alert”]برای دریافت مشاوره درباره‌ی سینوزیت در کودکان و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر نسرین السادات دوامی متخصص کودکان و نوزادان با شماره تلفن ۰۳۱۳۳۳۵۰۱۸۹ تماس حاصل فرمایید.[sv slug=”alert1″]
انواع سینوس‌ها
چهار نوع مختلف سینوس در اطراف بینی وجود دارند که با تولید مخاط به حفظ رطوبت داخل بینی و حفاظت در برابر آلودگی کمک می‌کنند.
چهار نوع سینوس عبارتند از:
- سینوس اتموئید (پرویزنی): این نوع سینوس در ناحیه اطراف پل بینی و در قسمت داخل صورت قرار گرفته است. سینوس پرویزنی از زمان تولد وجود دارد و به طور مداوم رشد می‌کند.
- سینوس پیشانی: این سینوس در حدود سن ۷ سالگی ایجاد شده و در ناحیه پیشانی قرار دارد.
- سینوس فکی: این سینوس در زمان تولد وجود داشته و به طور مداوم رشد می‌کند. سینوس فکی در اطراف گونه‌ها قرار گرفته است.
- سینوس اسفنوئید: این سینوس در اعماق صورت و پشت بینی قرار گرفته و در دوره نوجوانی ایجاد می‌شود.
انواع سینوزیت
سینوزیت بر اساس طول مدت عفونت به چهار دسته تقسیم می‌شود:
- سینوزیت حاد: سینوزیت حاد در واقع عفونت کوتاه‌مدت سینوس است که تا یک ماه طول می‌کشد و با درمان مناسب بهبود پیدا می‌کند.
- سینوزیت مزمن: این نوع سینوزیت می‌تواند در اثر عفونت حاد و مکرر و یا عدم درمان مناسب عفونت‌های قبلی ایجاد شود. سینوزیت مزمن بیش از سه ماه طول می‌کشد.
- سینوزیت تحت حاد: این نوع عفونت ممکن است با درمان اولیه بهبود پیدا نکند و امکان دارد ۱ تا ۳ ماه ادامه داشته باشد.
- سینوزیت عود کننده: در صورت بروز سینوزیت در کودکان به تعداد چند بار در سال، امکان دارد عفونت عود کننده سینوس وجود داشته باشد. این نوع عفونت می‌تواند در اثر آلرژی و یا ناهنجاری‌های ساختاری مانند انحراف تیغه بینی، بزرگ شدن آدنوئید (لوزه سوم) ایجاد شود.
دلایل بروز سینوزیت در کودکان
دلایل بروز سینوزیت در کودکان شامل موارد زیر می‌باشند:
- عوامل ژنتیکی: بر طبق تحقیقات انجام شده، وجود سابقه خانوادگی سینوزیت سبب افزایش احتمال بروز این عفونت در کودکان می‌شود. بیماری‌های ژنتیکی، مانند بیماری‌های نقص ایمنی اولیه و فیبروز سیستیک نیز می‌توانند سبب بروز سینوزیت در کودکان شوند.
- آلرژی: آلرژی‌ها در بروز عفونت سینوس مؤثر هستند. آلرژی باعث ایجاد ورم در بافت بینی و افزایش میزان تولید مخاط شده و منجر به بروز التهاب و ورم سینوس‌ها می‌شود.
- عفونت: عفونت‌های باکتریایی و ویروسی نیز سبب ایجاد سینوزیت در کودکان می‌شوند. انسداد مجرای ورودی بینی باعث تراوش مخاط و مایعات به سینوس‌ها شده و زمینه را برای بروز سینوزیت توسط باکتری‌ها و ویروس‌ها مهیا می‌سازد.
علائم سینوزیت در کودکان
علائم شایع سینوزیت در کودکان عبارتند از:
- عفونت مسیر هوای فوقانی که از ۷ تا ۱۰ روز طول می‌کشد
- آبریزش بینی
- تب
- بی‌قراری
- تحریک‌پذیری و کج‌خلقی
- درد و فشار در ناحیه صورت
- سردرد
- سرفه
- گرفتگی بینی
- کاهش حس بویایی
- بوی بد دهان
- التهاب گوش
- ترشح در قسمت عقب بینی
در صورت بروز عفونت مزمن، امکان دارد علائم شامل موارد زیر باشند:
- ترشح چرک از بینی
- تب زیاد
- پف زیر چشم‌ها
چه کسانی در معرض ابتلا به سینوزیت هستند؟
کودکان در هر سنی ممکن است به سینوزیت مبتلا شوند. عوامل زیر در افزایش احتمال بروز سینوزیت مؤثر هستند:
- ناهنجاری‌های ساختاری مانند بزرگ شدن آدنوئید یا انحراف تیغه بینی
- پولیپ بینی
- ورود جسم خارجی به بینی
- بازگشت اسید معده به مری
- وجود تومور بینی
- مصرف سیگار (یا در معرض دود سیگار دیگران قرار گرفتن)
- آلودگی‌های محیطی
- التهاب لثه یا بیماری‌های دندانی مرتبط با دندان‌های فوقانی
- بلوغ
تشخیص سینوزیت در کودکان
امکان دارد تشخیص سینوزیت در کودکان دشوار باشد چرا که ممکن است علائم اولیه این عارضه با سرماخوردگی یا مشکلات مرتبط با دندان، گوش یا چشم اشتباه گرفته شوند. آزمایش‌های زیر به تشخیص سینوزیت در کودکان کمک می‌کنند:
- آزمایش عبور نور از سینوس‌ها (ترانس ایلومیناسیون). در این روش یک منبع نور در قسمت گونه‌های کودک قرار داده شده و پزشک داخل دهان کودک را بررسی می‌کند. اگر سینوس‌ها پر از مایع و دچار التهاب باشند، ناحیه کام دهان به رنگ قرمز مشاهده نمی‌شود. جهت ضبط تصویر از یک دوربین استفاده می‌شود.
- آزمایش‌های دیگر مانند تصویربرداری با اشعه ایکس از سینوس، کشت سینوس، رینوسکوپی قدامی و آندوسکوپی بینی نیز می‌توانند به تشخیص سینوزیت کمک کنند.
درمان سینوزیت در کودکان
درمان سینوزیت به نوع عفونت سینوس و علت بروز آن بستگی دارد.
سینوزیت حاد
سینوزیت حاد معمولاً با اقدامات درمانی ساده درمان می‌شود. روش‌های درمان عفونت حاد سینوس شامل:
- بخور درمانی
- مصرف مقدار کافی آب
- مصرف داروهای ضد گرفتگی بینی (موضعی)
- استفاده از پک گرمایی صورت
- استفاده از قطره مخصوص بینی
- در صورت شدید بودن علائم و عدم تأثیر روش‌های فوق، امکان دارد از داروهای آنتی‌بیوتیک استفاده شود. برخی از این داروها شامل آموکسی‌سیلین، کوآموکسی‌کلاو و سفالوسپورین خوراکی می‌باشند.
- در صورتی که سینوزیت در اثر آلرژی ایجاد شده باشد، امکان دارد پزشک استفاده از آنتی‌هیستامین را برای بیمار تجویز کند و یا ماده ایجادکننده آلرژی را تشخیص داده و خودداری از تماس با ماده مورد نظر را به بیمار توصیه کند.
- در صورت وجود سینوزیت ناشی از بازگشت اسید معده به مری، پزشک بالا نگه داشتن سر، مصرف وعده‌های غذایی مختصر در دفعات بیشتر و خودداری از مصرف غذا در زمان خواب را به بیمار توصیه می‌کند.
از مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک و اسپری رفع گرفتگی بینی بدون مشورت با پزشک بایستی خودداری شود.
سینوزیت مزمن
درمان سینوزیت مزمن مشابه درمان سینوزیت حاد می‌باشد، ولی طول دوره درمان و میزان داروهای آنتی‌بیوتیک ممکن است افزایش پیدا کند.
- ممکن است مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک برای مدت بیشتری تجویز شود.
- امکان دارد طبق دستور پزشک از کورتیکواستروئید استنشاقی استفاده شود.
- ممکن است پزشک از روش آدنوئیدکتومی جهت برداشتن لوزه سوم استفاده کند.
- در برخی از موارد، جهت ایجاد برش در سینوس و تخلیه مایع از جراحی سینوس استفاده می‌شود.
سینوزیت عود کننده
این نوع سینوزیت معمولاً بوسیله مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک و ضد آلرژی درمان می‌شود.
جلوگیری از بروز سینوزیت در کودکان
جهت جلوگیری از سینوزیت در کودکان، بایستی از روش‌های زیر استفاده شود:
- مشورت با پزشک کودک و استفاده از اسپری بینی یا محلول شستشو جهت مرطوب نگه داشتن بینی
- استفاده از دستگاه ایجادکننده رطوبت (در صورتی که بیمار در آب و هوای خشک زندگی می‌کند)
- شناسایی عوامل ایجادکننده آلرژی و دور نگه داشتن کودک از این عوامل
- جلوگیری از قرارگیری کودک در معرض دود سیگار
- آموزش به کودک در ارتباط با بهداشت شخصی
- دور نگه داشتن کودک از تماس با افراد مبتلا به سرماخوردگی یا عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی
برخی از روش‌های درمانی خانگی می‌توانند به تسکین علائم سینوزیت کمک کنند ولی پیش از استفاده از این روش‌ها بایستی با پزشک مشورت شود.
روش‌های درمانی خانگی جهت درمان سینوزیت در کودکان
در کنار روش‌های درمانی طبق تجویز پزشک، می‌توان از روش‌های درمانی خانگی جهت رفع علائم سینوزیت در کودکان استفاده کرد:
- در صورت گرفتگی بینی کودک و انسداد راه هوایی تنفسی، استفاده از حمام آب گرم می‌تواند به باز شدن راه هوایی بینی کمک کند.
- روغن اکالیپتوس دارای خواص ضد التهابی است و سبب تسکین علائم سینوزیت ناشی از آلرژی می‌شود. به این منظور کودک می‌تواند از بخور روغن اکالیپتوس استفاده کند. پیش از استفاده از این روش، بایستی از عدم حساسیت کودک به روغن اکالیپتوس اطمینان حاصل شود.
- شستشوی بینی روش موثری جهت درمان سینوزیت حاد در کودکان است. کودک می‌تواند مجرای بینی را جهت خارج کردن میکروب‌ها و رفع انسداد ناشی از مخاط، با آب‌نمک استریل شستشو دهد.
- شستشوی سینوس به تسکین علائم سینوزیت مزمن کمک می‌کند. به این منظور می‌توان از سرم نرمال سالین استفاده کرد.
- ویتامین E (موجود در تخمه آفتابگردان، بادام درختی، کدو حلوایی، کره بادام زمینی) و ویتامین C (موجود در مرکبات، گوجه و سیب زمینی) به کاهش التهاب سینوس ناشی از آلرژی کمک می‌کنند. مصرف مواد غذایی حاوی این ویتامین‌ها سبب تسکین علائم سینوزیت می‌شود.
سینوزیت یک عفونت شایع در کودکان محسوب می‌شود. سینوزیت حاد با کمک روش‌های فوق قابل درمان می‌باشد. ولی سینوزیت مزمن و شدید به درمان توسط پزشک نیاز دارند چرا که می‌توانند سبب انسداد راه هوایی تنفسی شوند. در صورت بروز سینوزیت به طور مکرر در کودک، بایستی جهت تشخیص علت اصلی بروز عارضه به پزشک مراجعه شود.
