کودکان با افزایش سن، لغات و صداهای جدیدی را می‌آموزند. در برخی از مواقع، کودکان در طی روند یادگیری تلاش می‌کنند که از صداها و واژه‌های مناسب برای صحبت با دیگران استفاده کنند. البته بعضی از کودکان در برقراری ارتباط با مشکل مواجه شده و امکان دارد دچار لکنت زبان شوند. در اثر لکنت زبان کودک قادر به صحبت کردن به صورت صحیح و روان نمی‌باشد. در بیشتر مواقع لکنت زبان در ابتدای جمله و در زمان بیان اولین حرف بروز می‌کند. البته در برخی از مواقع نیز امکان دارد کودک در اثر لکنت زبان در بیان کل جمله با مشکل مواجه شود.
سه نوع لکنت زبان در کودکان شامل لکنت رشدی، لکنت نوروژنیک و لکنت سایکوژنیک می‌باشند. علت بروز لکنت زبان در کودکان به طور دقیق مشخص نمی‌باشد. گفتار درمانگر و زبان با استفاده از ارزیابی توانایی‌های زبانی و گفتاری کودک، لکنت زبان را تشخیص می‌دهد. لکنت زبان در برخی موارد قابل درمان نمی‌باشد. ولی رسیدگی به موقع می‌تواند از ادامه این عارضه در بزرگسالی جلوگیری کند. حمایت از کودک دارای لکنت زبان توسط والدین و بزرگسالان از اهمیت به سزایی برخوردار می‌باشد.
[sv slug=”alert”]برای دریافت مشاوره درباره‌‌ی لکنت زبان در کودکان و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر نسرین السادات دوامی با شماره تلفن ۰۳۱۳۳۳۵۰۱۸۹ تماس حاصل فرمایید.[sv slug=”alert1″]
انواع لکنت زبان در کودکان
لکنت زبان یک مشکل مرتبط با گفتار محسوب شده و سبب اختلال در روند طبیعی گفتار می‌شود. در اثر لکنت زبان، کودک صداها، هجاها و لغات را تکرار می‌کند. لکنت زبان با تکرار لغات در زمان یادگیری جهت صحبت کردن متفاوت می‌باشد و امکان دارد برقراری ارتباط با دیگران را برای کودک دشوار کند. انواع لکنت زبان در کودکان عبارتند از:
- لکنت زبان رشدی: لکنت زبان رشدی شایع‌ترین نوع لکنت زبان در کودکان محسوب می‌شود و در سنین بین ۲ تا ۵ سال بروز می‌کند. این نوع لکنت زمانی ایجاد می‌شود که زبان و گفتار کودک در سطح رشدِ شناختی وی نمی‌باشد.
- لکنت زبان نوروژنیک: این نوع لکنت زبان ممکن است پس از آسیب‌دیدگی یا سکته مغزی بروز کند.
- لکنت زبان سایکوژنیک: لکنت زبان سایکوژنیک می‌تواند پس از آسیب‌های روحی و در زمان بروز مشکلات مرتبط با استدلالِ شناختی ایجاد شود. کودکان مبتلا به این نوع لکنت، دهان خود را مخفی می‌کنند چرا که از صحبت کردن خجالت می‌کشند.
علت بروز لکنت زبان در کودکان
علت بروز لکنت زبان در کودکان به طور دقیق مشخص نمی‌باشد. در برخی از خانواده‌ها لکنت زبان رشدی شایع‌تر می‌باشد. امکان دارد این نوع لکنت زبان از والدین به کودکان منتقل شود.
عوامل موثر در بروز لکنت زبان در کودکان
عوامل زیر احتمال بروز لکنت زبان را افزایش می‌دهند:
- وجود سابقه خانوادگی لکنت زبان
- بروز لکنت زبان برای مدت ۶ ماه یا بیشتر
- وجود دیگر عارضه‌های مرتبط با زبان و گفتار
- نگرانی شدید در ارتباط با لکنت زبان
- مصرف سیگار و الکل توسط مادر در زمان بارداری؛ وجود زمینه و آمادگی ژنتیکی
- تغییر در دستگاه عصبی به علت بیماری (بیماری راشیتیسم، بیماری‌های عفونی)
- استرس، شوک‌های عاطفی
علائم لکنت زبان در کودکان
روند رشد در کودکان متفاوت می‌باشد. در صورتی که علائم لکنت زبان برای مدت ۳ تا ۶ ماه ادامه داشته باشند، امکان دارد لکنت زبان رشدی در کودک بروز کند. علائم لکنت زبان ممکن است در طول روز و در موقعیت‌های مختلف، تفاوت داشته باشند. علائم لکنت زبان در کودکان شامل:
- تکرار صداها، هجاها یا لغات
- بیان ممتد و کشیده صداها مانند ککککتاب
- استفاده از اصواتی مانند “اووممم”
- صحبت کردن یا سرعت آهسته و یا با مکث‌های طولانی
- توقف در بین جملات.
- عصبی شدن و از نفس افتادن در زمان صحبت کردن
- برهم زدن سریع چشم‌ها یا لرزش لب‌ها در زمان صحبت کردن
- افزایش لکنت در زمان خستگی، هیجان یا استرس
- ترس از صحبت کردن
علائم لکنت زبان در کودکان ممکن است مشابه برخی عارضه‌های دیگر باشد. جهت تشخیص عارضه بایستی به پزشک مراجعه شود.
لکنت زبان چه زمانی در کودکان آغاز می‌شود؟
در بیشتر موارد، والدین زمانی که مهارت‌های زبانی و ارتباطی در کودک در حال شکل‌گیری است، متوجه لکنت زبان در کودک می‌شوند. در این زمان کودک لغات و صداهای جدیدی که شنیده است را می‌آموزد. لکنت زبان در بیشتر موارد در سنین بین ۲ تا ۵ سالگی بروز می‌کند.
لکنت زبان در کودکان با چه فواصل زمانی بروز می‌کند؟
لکنت زبان در طی روند یادگیری گفتار در کودکان بروز می‌کند. امکان دارد این حالت چند هفته یا چند ماه طول بکشد. همچنین لکنت زبان در بیشتر موارد به صورت ناپیوسته بروز می‌کند. امکان دارد علائم لکنت زبان با افزایش سن کودک، کاهش پیدا نکنند. ممکن است برخی از کودکان در بیان هر جمله دچار لکنت زبان شوند. در این حالت کودک صداهای کلمات را تکرار می‌کند (مانند م- م-م- مغازه)
نحوه تشخیص لکنت زبان در کودکان
پزشک در ابتدا سابقه خانوادگی وجود لکنت زبان را بررسی می‌کند. همچنین علائم لکنت زبان کودک نیز ارزیابی خواهند شد. معمولا توصیه می‌شود که به متخصص آسیب‌شناس زبان و گفتار مراجعه شود. تشخیص و درمان مشکلات مرتبط با زبان و گفتار توسط متخصص آسیب‌شناس انجام می‌شود. متخصص موارد زیر را بر عهده دارد:
- ارزیابی وضعیت گفتار کودک
- بررسی توانایی صحبت کردن کودک با استفاده از تکنیک‌های مختلف و در موقعیت‌های متفاوت
نحوه درمان لکنت زبان در کودک
درمان به علائم، سن، وضعیت کلی سلامتی کودک و شدت عارضه بستگی دارد.
لکنت زبان در برخی موارد قابل درمان نمی‌باشد. رسیدگی به موقع می‌تواند از ادامه لکنت زبان در بزرگسالی جلوگیری کند. جهت آموزش مهارت‌های مختلف به کودک جهت صحبت کردن بدون لکنت زبان از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. برای مثال امکان دارد آسیب‌شناس زبان و گفتار نحوه صحبت کردن با سرعت آهسته و تنفس در زمان صحبت کردن را به کودک بیاموزد.
تاثیرات منفی لکنت زبان بر کودک
کودک در اثر لکنت زبان معمولا احساس شرمساری و ناامیدی می‌کند. در این صورت امکان دارد که کودک تا حد امکان کمتر صحبت کند و در زمان صحبت کردن از جملات بسیار کوتاه استفاده کند. همچنین ممکن است کودک به طور کلی از صحبت کردن خودداری کند.
در اوایل دوران کودکی، متخصصین لکنت زبان را به عنوان یک مشکل جدی در نظر نمی‌گیرند. چرا که در بیشتر موارد لکنت زبان با افزایش سن کودک رفع می‌شود.
در صورتی که در پایان تحصیلات ابتدایی لکنت زبان کوک ادامه داشته باشد، امکان دارد لکنت زبان به یک مشکل جدی تبدیل شود. لکنت زبان بر عملکرد تحصیلی کودک تاثیری نمی‌گذارد ولی بر مهارت‌های اجتماعی کودک تاثیر زیادی خواهد گذاشت. لکنت زبان باعث می‌شود که کودک تمایلی به حضور در کلاس درس نداشته باشد و در برقراری ارتباط با دیگران با مشکل مواجه شود. این مساله فقط به خاطر شرمساری ناشی از لکنت زبان نیست. بلکه خودداری از صحبت کردن نشان می‌دهد که کودک از توانایی کمتری جهت برقراری ارتباط با دیگران برخوردار است.
والدین چگونه می‌توانند به کودک جهت کنترل لکنت زبان کمک کنند؟
والدین جهت کمک به کودک در جهت کنترل لکنت زبان بایستی از روش‌های زیر استفاده کنند:
- تلاش کنید که محیطی آرام برای کودک فراهم کنید.
- جهت صحبت با کودک زمان کافی اختصاص دهید.
- کودک را تشویق کنید که در ارتباط با موضوعات سرگرم‌کننده صحبت کند.
- از بروز واکنش منفی خودداری کنید و کودک را به خاطر بیان صحیح جملات تحسین کنید.
- از قطع کردن سخنان کودک در زمان صحبت کردن خودداری کنید.
- با کودک به آرامی صحبت کنید. این روش می‌تواند به کودک جهت بیان آرام جملات کمک کند.
- به کودک اجازه دهید که خودش لغات مورد نظر را بیان کند.
- در صورت تمایل کودک به صحبت در مورد لکنت زبان، به طور آشکار در این مورد با او صحبت کنید.
- به آموزگاران کودک در ارتباط با لکنت زبان فرزند خود اطلاع دهید و در فراهم کردن محیطی آرام در مدرسه به آموزگاران کمک کنید.
- سابقه خانوادگی اختلالات زبانی و گفتاری کودک را به متخصص گفتاردرمانی و پزشک ارائه دهید.
امکان دارد جهت جلوگیری از بروز مجدد لکنت زبان، کودک به جلسات تکمیلی گفتاردرمانی نیاز داشته باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه شود؟
امکان دارد لکنت زبان در کودکان با افزایش سن رفع شود. ولی در برخی از موارد ممکن است لکنت زبان ادامه پیدا کرده و در برقراری ارتباط مشکل ایجاد شود. در صورت مشاهده رفتارهای زیر در کودک بایستی با پزشک مشورت شود:
- کودک به طور مداوم یک لغت را تکرار می‌کند و قادر به اصلاح لغت مورد نظر نمی‌باشد.
- لغات به صورت کشیده و ممتد توسط کودک بیان می‌شود.
- کودک به علت ترس از بروز لکنت زبان، لغات مورد نظر خود را تغییر می‌دهد.
- کودک صداهای مورد نظر را به طور مرتب تکرار می‌کند.
- عضلات صورت کودک در زمان صحبت کردن منقبض و سفت می‌شوند.
- همزمان با بروز مشکل در صحبت کردن، لکنت زبان با حرکات اضافی بدن همراه است.
- مشکلات خاص دیگری در روند رشد و شکل‌گیری گفتار کودک قابل مشاهده است.
- کودک به علت ترس از بروز لکنت زبان، از صحبت کردن خودداری می‌کند.
