اسهال در کودکان نشانه چیست و چه علائمی دارد؟ چرا گاهی بی هیچ علتی کودک دچار اسهال می شود؟ اسهال یکی از مشکلاتی است که بی دلیل اتفاق نیفتاده و یکی از بیماری های رایج دوران کودکی می‌باشد. یکی از دلایل اسهال در کودکان باکتری ها هستند که وارد بدن کودک می شوند و بدن او را درگیر می کنند. البته همیشه اینطور نیست و این مشکل می تواند ناشی از برنامه غذایی نامناسب باشد. در این مطلب قصد داریم در مورد اسهال و علت بوجود آمدن آن صحبت کنیم. دکتر نسرین دوامی بهترین متخصص کودکان در اصفهان تجربیات گرانبهای خود را در این مطلب با شما در میان می گذارد.
اسهال کودکان
اسهال حالتی است که در آن مدفوع بیش از حد آبکی بوده، به همین دلیل کودک آب زیادی را از بدن خود را از دست می‌دهد. اسهال در کودکان در برخی موارد به دلیل گاستروانتریت ویروسی عفونی رخ می‌دهد که به راحتی از فردی به فرد دیگر نیز منتقل می‌شود. اسهال در کودکان ۵ ساله و زیر ۵ سال از شایع ترین مشکلات کودکی بوده که اگر به آن توجه نشود ممکن است در سنین بالاتر باعث بیماری هایی مانند سوءتغذیه شود
انواع اسهال در کودکان
اسهال در کودکان با توجه به علت آن متفاوت است، که در ادامه به معرفی انواع اسهال در کودکان می‌پردازیم:
اسهال خفیف
زمانی که کودک دو تا پنج مرتبه در روز دفع آبکی مدفوع داشته باشد به اسهال خفیف دچار شده است که این نوع اسهال بر اثر ابتلابه بیماری های ویروسی و باکتریایی به وجود می‌آید و چند روزه از بین رفته و جای نگرانی ندارد.
اسهال متوسط تا شدید
زمانی که تعداد مدفوع نوزاد یا کودک در طول روز شش بار یا بیشتر باشد به اسهال متوسط تا شدید دچار شده اند. در چنین شرایطی کودک آب زیادی از دست می‌دهد و حتما به پزشک برای تشخیص علت و درمان مراجعه کنید. اسهال مزمن می‌تواند به علت مشکلات جدی‌تر روده مثل بیماری‌های التهابی روده رخ دهد.
علت اسهال در کودکان
اسهال انواع مختلفی داشته و ممکن است تا چند روز یا حتی چند هفته هم ادامه داشته باشد. بروز اسهال در کودکان علل متفاوتی دارد که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد:
- عفونت ویروسی
- اسهال در سرماخوردگی و آنفولانزا
- عفونت های ناشی از باکتری ها
- عفونت انگلی
- مصرف بیش از اندازه آنتی بیوتیک ها
- آلرژی به برخی مواد غذایی
- برنامه غذایی نادرست
- دندان در آوردن در نوزادان
- کلستریدیوم دیفیسیل
- ورود اشیا یا دست کثیف به دهان
علائم اسهال در کودکان
علائم اسهال در کودکان با توجه به سن، شرایط جسمانی، مدت زمان و شدت بیماری متفاوت می‌باشد. با تمام این موارد علائم اسهال که رایج و شناخته شده هستند، عبارتند از:
- تب
- نفخ
- دل پیچه و شکم درد
- بی اشتهایی
- تهوع و استفراغ
- بی اختیاری مدفوع
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- بی حالی و تیره و کدر شدن زیر چشمان کودک
چه زمانی برای اسهال در کودکان به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر اسهال در کودکان تا دو روز برطرف نشد و یا کودک به طور مکرر دچار اسهال می شود، بهتر است هر چه زودتر به متخصص اطفال مراجعه کنید. اگر در کودک خود هر یک از نشانه های زیر را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- تکرر ادرار بیش از حد
- کاهش بیش از حد ادرار در کودک
- خشکی دهان و خشکی لب ها
- گریه و بی قراری بیش از اندازه کودک
- فرورفتگی چشم ها و بی حالی
- برافروخته شدن پوست کودک یا چروکیده شدن آن
- بی حالی بیش از حد کودک
- تب بالای ۳۹ درجه
- مدفوع سیاه و خونی
- برطرف نشدن اسهال کودک پس از گذشت ۲۴ ساعت
روش های پیشگیری از اسهال در کودکان
با توجه به این نکته که کودکان سیستم ایمنی ضعیف و آسیب پذیر داشته و با وجود تنوع بیماری های ویروسی و میکروبی در محیط افراد زندگی ما، ابتلا نشدن به بیماری اسهال در کودکان ، تقریبا غیرممکن است. اما با انجام برخی کارهایی که در ادامه آن ها را بیان می‌کنیم تا حدی می‌توان از ابتلای کودک به بیماری اسهال جلوگیری کرد. روش های پیشگیری از بیماری اسهال شامل:
شستشوی مرتب دست ها
بهترین راه برای پیشگیری از اسهال کودکان شستشوی مرتب دست ها است. زمانی که شما خارج از منزل از تمامی تجهیزات عمومی استفاده می کنید، انواع باکتری ها را با خود حمل می کنید. در اثر تماس با کودک، این باکتری ها به او منتقل می شود. برای مقابله با این باکتری ها و ویروس ها، بهتر است همیشه یک ضدعفونی کننده برای از بین بردن باکتری ها استفاده کنید. شستن دست ها نه تنها اسهال، بلکه به برطرف شدن علائم بسیاری از بیماری های عفونی کمک می کند.
شستشوی مرتب سرویس بهداشتی
سعی کنید سرویس بهداشتی منزل را به طور مرتب، حداقل هر هفته و حداکثر هر دو روز ضدعفونی کنید. اگر تنها یکی از افراد خانواده به اسهال عفونی مبتلا باشد، خیلی زودمی تواند آن را از طریق استفاده از سرویس بهداشتی مشترک به بقیه منتقل کند. همچنین عدم ضدعفونی کردن محیط سرویس بهداشتی باعث می شود سوسک و انواع حشرات وارد آن شوند. این حشرات به نوبه خود ناقل بسیاری از بیماری ها هستند.
گنجاندن لبنیات در برنامه غذایی از جمله ماست پروبیوتیک
یکی از روش های پیشگیری از اسهال در کودکان، استفاده از لبنیات و تامین املاح بدن کودک است. به ویژه ماست پروبیتیک که به رشد باکتری های مفید معده کمک می کند. باکتری های مفید معده می توانند به راحتی با باکتری ها مضر بجنگند و آنها را از بین ببرند. این کار در نهایت به سلامتی فرزند شما ختم خواهد شد.
ضدعفونی کردن مرتب سطوح آشپزخانه و اسباب بازی کودک
سطوح آشپزخانه و اسباب بازی های کودک را هر دو ساعت یکبار ضدعفونی کنید. سطوحی که کودک به طور مرتبط با آنها در تماس است، بیشترین احتمال انتقال باکتری را دارند.
پختن به اندازه گوشت
برای پیشگیری از اسهال در کودکان بهتر است گوشتی که خریداری می کنید را بلافاصله در فریزر قرار دهید. همچنین برای هر بار مصرف آن را به اندازه ای بپزید که صورتی شود. عدم پخت به اندازه گوشت باعث می شود، باکتری ها به بدن کودک شما منتقل شوند.
استفاده نکردن از آبخوری های عمومی
سعی کنید از امکانات آبخوری مشترک در پارک ها استفاده نکنید. همچنین در مسافرت از آب رودخانه ها و دریا برای آشامیدن استفاده نکنید. آب آشامیدنی تصفیه شده خریداری کنید و از آن برای نوشیدن و پخت غذا استفاده کنید.
ضدعفونی کردن سبزیجات و میوه ها
میوه ها و سبزیجات به دلیل سم زدایی که در کشاورزی روی آنها انجام می شود، ناقل بسیاری از سموم و ویروس ها هستند. بهتر است برای شستشوی آنها از نمک یا مواد ضدعفونی کننده سبزیجات استفاده کنید. آنها را به مدت ۱۵ دقیقه با ضدعفونی کننده در آب بخیسانید. سپس دوبار آبکشی کنید و از تمیز بودن آنها اطمینان حاصل کنید.
مرتب کوتاه کردن ناخن کودک
ناخن ها محلی برای تجمع عوامل بیماری زا هستند. کودکان به بازی کردن با انگشتان دست و پای خود و قرار دادن آن ها در دهان خود عادت دارند به همین خاطر ناخن کودکان خود را مرتب کوتاه کنید.
درمان اسهال در کودکان
برای درمان ابتدا باید علت آن به درستی تشخیص داده شود. از راه های تشخیص علت بیماری می‌توان به معاینه های بالینی، آزمایش های خون، مدفوع و ادرار اشاره کرد. به طور کلی راهکارهایی که برای بهبود سریع کودک در زمان اسهال می‌توان استفاده کرد شامل موارد زیر است:
- تغییر رژیم غذایی کودک و پرهیز از مواد غذایی تحریک کننده اسهال
- نوشاندن مایعات فراوان به کودک
- مصرف دارو با مشورت پزشک
- مصرف پروبیوتیک برای کمک به بهبود سریع دستگاه گوارش کودک
سوالات متداول
شربت های متعددی برای رفع اسهال کودکان وجود دارد. متخصص اطفال بر اساس وضعیت جسمی و سن کودک آنها را تجویز می کند. از مصرف خودسرانه جداً خودداری کنید.
خیر. هیچ داروی ضداسهالی را بدون تجویز پزشک به کودک ندهید. چون ممکن است این داروها برای کودک خطرناک باشند.
