برفک دهان نوزاد

برفک دهان عفونت قارچی شایعی است که می‌تواند همه را در هر سنی درگیر کند، البته این عارضه در میان نوزادان، به ویژه نوزادان زیر دو سال شایع‌تر است. برفک دهان باعث تحریک داخل و دور دهان می‌شود و در نتیجه ترشح آب دهان نوزاد بیشتر می‌شود، بنابراین یکی از نخستین نشانه‌هایی که از روی آن متوجه برفک زدن دهان نوزاد می‌شوید، راش قرمز رنگ ناشی از تماس مداوم پوست با بزاق است.

برفک دهان ناشی از رشد بیش از حد مخمری شایع به نام کاندیدا آلبیکانس است. کاندیدا آلبیکانس مخمری طبیعی است که بخشی از رشد و نمو عادی است و از این رو در دهان و دستگاه گوارش اکثر مردم وجود دارد. برفک دهان نوزاد مشکلی جدی نیست و ناراحتی شدیدی را به نوزاد تحمیل نمی‌کند.

قارچ کاندیدا آلبیکانس باعث ایجاد عفونتی مخمری به نام برفک دهان می‌شود. تکثیر و رشد بیش از حد این قارچ علت برفک زدن دهان نوزادان است. عامل‌های زیر نیز باعث برفک زدن دهان نوزادان می‌شود:

• برفک دهان زمانی ایجاد می‌شود که نوزاد در زمان زایمان با قارچ تماس پیدا کند.
• تغییرات هورمونی نوزاد نیز می‌تواند علت برفک زدن دهان باشد.
• مصرف آنتی بیوتیک توسط مادر، به ویژه در دوران شیردهی موجب برفک زدن دهان نوزاد می‌شود.
• استرلیزه کردن و تمیز کردن اشتباه و نامناسب شیشه شیر یا پستانک نیز یکی از دلایل برفک زدن دهان نوزادان است.

اگر فکر می‌کنید که دهان فرزندتان برفک زده است، باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید. نشانه‌ها و علائم زیر می‌تواند به معنای برفک زدن دهان نوزاد باشد:

• به سختی غذا خوردن: یکی از نخستین نشانه‌های برفک دهان این است که نوزاد مانند همیشه شیر نمی‌خورد یا به نظر می‌رسد که شیر خوردن برایش دردناک یا ناراحت کننده است.
• لکه‌های سفید: این لکه‌ها کمی شبیه پنیر کاتیج است و ممکن است روی زبان، لب، لثه یا سقف دهان نوزاد ایجاد شود. سعی کنید این لکه‌ها را به آرامی پاک کنید، اگر لکه‌ها پاک نشود، احتمالاً دهان فرزندتان برفک زده است. چون این لکه‌های سفید همیشه از بیرون دیده نمی‌شود، بهتر است دهان فرزندتان را هر چند وقت یک بار معاینه کنید.
• ترک خوردن پوست گوشه‌های دهان: این مورد نیز یکی از علائم احتمالی برفک دهان نوزاد است.
• راش پوشک: چون قارچ بلعیده می‌شود و از بدن نوزاد دفع می‌شود، ممکن است باعث راش پوستی دور باسن نوزاد بشود.
• نشانه‌های آشکار روی بدن مادر: مادرانی که به فرزندشان شیر می‌دهند، با علائم خراش، درد یا ترک خوردگی در نوک پستانشان مواجه می‌شوند یا درد شدید و تیرکشنده‌ای را در سینه یا نوک پستان احساس می‌کنند؛ این علائم نیز می‌تواند به معنای برفک باشد. ممکن است برفک هنگام شیردهی از سینه مادر به دهان نوزاد منتقل شود. در ادامه خواهیم گفت که برفک چه اثری بر شیر دادن به نوزاد می‌گذارد.

بسیاری از موارد خفیف برفک دهان خود به‌ خود ظرف چند روز برطرف می‌شود و نیازی به درمان ندارد. اما اگر دهان نوزاد ملتهب است و نوزاد به سختی غذا می‌خورد، باید برای مشاوره به پزشک مراجعه کنید.

پزشکان داروهای ضدقارچی را برای درمان اکثر موارد برفک دهان توصیه می‌کنند؛ داروهای ضدقارچی برای درمان عفونت و بهبود حال نوزاد مفیدند. پزشکان عمدتاً دو دارو را برای درمان برفک دهان نوزاد تجویز می‌کنند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید.

میکونازول

میکونازول به صورت ژل عرضه می‌شود و می‌توانید آن را داخل دهان نوزاد و دیگر ناحیه‌های درگیر برفک بزنید. پزشک دستور مصرف ژل میکونازول را به شما می‌دهد، به طور کلی می‌توانید چهار بار در روز، پس از تغذیه نوزاد مقدار کمی ژل را با انگشت تمیز به دهان نوزاد بزنید. تعداد کمی از نوزادان پس از درمان با میکونازول بالا می‌آورند، اما این مشکل معمولاً نگران کننده نیست. اگر نوزاد مرتباً بالا می‌آورد و نمی‌تواند غذا را در معده‌اش نگه دارد، حتماً موضوع را با پزشک در میان بگذارید.

---

نیستاتین

ممکن است پزشک با توجه به درمانی که فکر می‌کند برای نوزاد لازم است، داروی دیگری به نام نیستاتین را تجویز کند. قطره نیستاتین را می‌توانید مستقیماً با استفاده از سرنگ روی ناحیه‌های عفونی دهان نوزاد بریزید. پزشک میزان و تعداد دفعات مصرف نیستاتین را مشخص می‌کند. نیستاتین معمولاً عوارض جانبی ندارد.

اگر نیستاتین را طبق دستور پزشک مصرف کنید، خواهید دید که عفونت دهان نوزاد پس از چند روز برطرف می‌شود؛ با این حال پزشک توصیه می‌کند که مصرف نیستاتین را حداقل دو روز پس از برطرف شدن عفونت ادامه بدهید تا سیستم ایمنی نوزاد تقویت شود.

---

استامینوفن

استامینوفن زمانی تجویز می‌شود که عفونت دردناک شده باشد. استامینوفن درد و تحریک‌پذیری را تا حد قابل توجهی تسکین می‌دهد.

بیشتر بخوانید: درمان تب در کودکان

اگر در دورانی که به فرزندتان شیر می‌دهید، متوجه برفک زدن دهانش شدید، ممکن است عفونت از شما به نوزاد منتقل شده باشد و نوک پستانتان نیز عفونت کرده باشد. به برفک نوک پستان اصطلاحاً کاندیدیازیس پستان گفته می‌شود. علائم برفک نوک پستان به شرح زیر است:

• درد تیز و تیرکشنده‌ هنگام شیر دادن به نوزاد و پس از پایان شیردهی
• حساس یا دردناک شدن نوک پستان‌ها و ایجاد شدن لکه‌های قرمز تیره‌تر روی پوست دور نوک پستان
• سرخ، براق یا دردناک شدن پوست دور نوک پستان
• سوزش یا خارش نوک پستان و سینه حتی در زمان بین دو نوبت شیردهی

با این حال حتی در صورتی که نوزاد مبتلا به برفک دهان تشخیص داده شود، ممکن است مادر دچار هیچ‌گونه علائمی نشود. اگر دچار علائم نشوید، بعید است که پزشک درمانی را برای خودتان توصیه کند و عفونت خود و فرزندتان به خودی خود برطرف خواهد شد.

اگر به فرزندتان شیر بدهید، ممکن است پزشک درمانی را هم برای خودتان و هم برای فرزندتان در نظر بگیرد تا از انتقال دوباره عفونت از نوک پستان به نوزاد جلوگیری کند. چنانچه دچار علائم باشید، احتمالاً پزشک توصیه می‌کند که کرم ضدقارچ به نوک پستان بزنید.

در صورتی که خود و فرزندتان، هر دو تحت درمان بودید، اما علائمتان پس از چند روز برطرف نشد، حتماً برای بررسی و درمان بیشتر مجدداً به پزشک مراجعه کنید.

چون قارچ عامل ایجاد کننده برفک به طور طبیعی در بدن وجود دارد و بسیار شایع است، پیشگیری کامل از برفک دهان نوزاد دشوار است. اولین باری که دهان نوزاد برفک بزند، ابتلا به برفک به ایجاد سیستم ایمنی مهمی کمک می‌کند که نوزاد برای مقابله با عفونت در آینده به آن نیاز دارد.

اگر دهان فرزندتان برفک زده است و می‌خواهید احتمال برفک زدن دوباره را به حداقل برسانید، با رعایت توصیه‌های زیر می‌توانید از برفک زدن دوباره جلوگیری کنید:

• استرلیزه کردن درست: هر چیزی که نوزاد مرتب در دهان می‌گذارد، مانند پستانک، سری شیشه شیر و اسباب‌بازی‌های دندان درآوردن را به درستی استریل کنید تا نوزاد مجدداً دچار عفونت نشود.
• تغذیه نوزاد با شیشه شیر: ملتهب، دردناک و قرمز بودن نوک پستان می‌تواند علامت ابتلا به عفونت ناشی از آلوده شدن به مخمرها باشد و عفونت را دوباره به نوزاد منتقل کند. سعی کنید تا زمان برطرف شدن عفونت با شیشه به نوزاد شیر بدهید.
• آب دادن به نوزاد پس از شیر خوردن: برخی پزشکان توصیه می‌کنند که پس از تغذیه نوزاد با شیر به او آب دهید تا آب، شیر اضافی باقیمانده در دهان را بشوید و در نتیجه یکی از عامل‌های برفک زدن دهان نوزاد از بین برود.
• ماست: ممکن است پزشک با توجه به سن شیرخوار توصیه کند که به فرزندتان ماست حاوی لاکتوباسیلوس بدهید؛ لاکتوباسیلوس باکتری مفیدی است که از تجمع مخمرهای عامل برفک در دهان جلوگیری می‌کند.

مهمترین نکته درباره برفک دهان نوزاد این است که برفک دهان کاملاً طبیعی است و هیچ‌گونه عوارض جانبی پایداری را به نوزاد تحمیل نمی‌کند.

بسیار مهم است که اطلاعات به روزی درباره عفونت‌ها و بیماری‌ها، به ویژه عفونت‌های مربوط به نوزادان داشته باشید و مراقب بروز علائم عفونت باشید تا به محض مشاهده علائم نگران کننده فوراً به پزشک مراجعه کنید.