در این مقاله اطلاعات مفیدی برای کمک به شما در معرفی غذاهای کمکی به کودک‌تان آورده شده است. در صورت داشتن هر سوال یا نگرانی دیگری که در این صفحه به آن اشاره نشده است با پزشک کودک خود مشورت کنید.
زمان شروع غذاهای کمکی کودک
بهترین زمان برای شروع این است که کودک شما علائم علاقه و آمادگی به غذا خوردن را نشان می‌دهد. برای اکثر کودکان، این تمایل در سنین ۴ تا ۶ ماهگی شروع می‌شود. برخی از علائم علاقه و آمادگی کودک برای شروع غذاهای کمکی عبارتند از:
- توانایی کنترل سر در کودک
- توانایی نشستن و خم شدن به جلو
- توانایی آگاهی دادن به والدین هنگام سیری (به عنوان مثال، سر برمی‌گرداند)
- علاقه شدید به “پیوستن” به والدین و دیگران در هنگام غذا خوردن
- درخواست غذا در هنگام غذا خوردن دیگران یا هنگام مشاهده غذا
- توانایی برداشتن غذا و تلاش برای قرار دادن آن در دهان.
شروع غذاهایی کمکی به کودک با چه خوراکی‌هایی می‌باشد؟
اولین غذاهایی که والدین انتخاب می‌کنند، از یک فرهنگ به یک فرهنگ دیگر و از یک خانواده به خانواده دیگر می‌توانند بسیار متفاوت باشند. هیچ “بهترین غذای اول” وجود ندارد. با گفتن این موارد، چند اصل راهنما وجود دارد که باید هنگام انتخاب به خاطر بسپارید.
غذاهای کمکی باید غنی از آهن باشند
بعد از ۶ ماهگی، شیر مادر ممکن است آهن کافی برای تأمین کامل نیازهای غذایی کودک را نداشته باشد. اگر غذاهای کمکی غنی از آهن نباشند، خطر ابتلا به کم خونی یا فقر آهن وجود دارد. شروع با غذاهای غنی از آهن این خطر را کاهش می‌دهد یا از آن جلوگیری می‌کند. برخی از نمونه‌های غذاهای غنی از آهن عبارتند از: گوشت، آجیل، عدس، لوبیای کلیه شکل، سبزیجات با برگ سبز و غلات کودک غنی شده با آهن.
غذاهای کمکی باید نرم و پوره شده باشند
بسیاری از نوزادان برای پیشرفت مهارت‌های تغذیه خود از نوشیدن تا گاز گرفتن، جویدن و بلعیدن، به زمان و تمرین نیاز دارند. بعد از یادگرفتن نوشیدن مایعات، مهارت خوردن غذاهای نرم و له شده گام بعدی در این توالی یادگیری است. نمونه‌هایی از غذاهای نرم و یا پوره شده شامل ماست، گوشت‌های پوره، سبزیجات خوب پخته شده (یا پوره شده و یا به صورت مکعب‌هایی به اندازه فینگر فود برش خورده)، پوره‌های حبوبات مانند هوموس و پنیر بسیار نرم است. همچنین می‌توانید از بسته‌بندی‌های آماده برای غذای کمکی کودک استفاده کنید.
از دادن عسل قبل از ۱ سالگی به کودک خودداری کنید
عسل ممکن است به مقدار کافی حاوی باکتری بوتولیسم باشد و باعث ایجاد بیماری در شیرخواران کمتر از ۱ سال شود. در نتیجه، توصیه می‌شود تا دو سالگی از دادن عسل به کودک خودداری کنید.
هدف از شروع غذاهای کمکی کودک
- شناساندن و لذت بردن کودک از غذا خوردن
- ایجاد استقلال کودک در غذا خوردن
- تجربه اجتماعی غذا خوردن با هم به عنوان یک خانواده
- جلوگیری از کمبودهای غذایی
نحوه غذا دادن به کودک
برخی متخصصان تغذیه، یک سبک غذا دادن به کودک به نام “روش پاسخگو” را توصیه می‌کنند.
سبک پاسخگو به این معناست که والدین کودک به نشانه‌های گرسنگی و سیری کودک به سرعت و با عاطفه پاسخ می‌دهند. اصول اساسی روش پاسخگو شامل موارد زیر است:
- اجازه دادن به کودک برای تجربه کردن غذا خوردن
- ترویج و تشویق کودک به کمک خود غذا خوردن به روشی متناسب با رشد کودک
- استفاده از تماس چشمی و تشویق کلامی مثبت، بدون اجبار کلامی یا جسمی
- ارائه ظروف غذاخوری متناسب با سن و فرهنگ
- پاسخ به نشانه‌ها / رفتارهای گرسنگی و سیری
- به حداقل رساندن حواس پرتی هنگام وعده های غذایی اصلی و میان وعده‌های کودک
- ارائه انواع مختلفی از ترکیبات غذایی، سلیقه‌ها و بافت‌ها
بیشتر بخوانید: اهمیت تغذیه با شیر مادر
به طور عملی، شما می‌توانید با پیروی از توصیه‌های زیر یک روش پاسخگو با کودک خود ایجاد و او را به غذا خوردن علاقه‌مند کنید:
- اجازه دهید کودک، خودش غذا را شناسایی کند: غذای کودک را در دستانش بگذارید و اجازه دهید غذا را له کند یا حتی روی زمین بیندازد. با این روش کودکان با غذای خود آشنا می‌شوند و احساس راحتی می‌کنند.
- پس از ایجاد راحتی، مقدار کمی غذا را بر روی نوک قاشق قرار دهید و نوک قاشق را کمی زیر لب پایین نزدیک کنید. قاشق غذا را روی لب کودک قرار ندهید. به او زمان دهید تا دهانش را باز کند، سرش را به جلو حرکت دهد و غذا را از قاشق بخورد.
- از فشار دادن قاشق به داخل دهان کودک خودداری کنید زیرا برخی از کودکان این را به عنوان “اجبار” تعبیر می‌کنند. اگر او به راحتی آنچه را که پیشنهاد شده است می‌خورد، پس ادامه دهید تا زمانی که کودک سیری خود را به شما اعلام کند.
- اگر کودک شما در ابتدا بی علاقه است یا پیشنهاد شما را رد می‌کند، عجله نکنید. کمی بعد دوباره امتحان کنید. برخی از کودکان قبل از پذیرفتن غذایی باید بارها آن را امتحان کنند.
- همچنین ممکن است کودک شما بخواهد که خودش غذایش را امتحان کند. غذاخوردن خود کودک، مهارت مهمی است و باید در اسرع وقت مورد تشویق قرار گیرد. چند قاشق اضافی برای استفاده‌ی کودک در دسترس او قرار دهید. از غذاهای انگشتی کوچک که به راحتی نرم، پوره و یا حل می‌شوند استفاده کنید.
- تغذیه قاشق کودک را با غذایی که خود تهیه کرده‌اید مخلوط کنید و به کودک اجازه دهید خودش قاشق را به دست بگیرد و به سمت دهان ببرد . هرچه این تجربه بیشتر شود، میل به غذا خوردن کودک نیز بیشتر می‌شود.
تعداد دفعات غذای کمکی کودک در روز
تعداد وعده‌های غذایی کمکی کودک کاملاً به خود شما بستگی دارد. بعضی از خانواده‌ها تا چند روز اول، یک بار در روز غذای کمکی به او می‌دهند. برخی از خانواده‌ها نیز تمایل دارند که در هر وعده غذایی خود، غذای کمکی نیز به کودک خود بدهند. در اینجا هیچ قانون مطلقی وجود ندارد. شما و کودک‌تان به زودی مناسب‌ترین برنامه را با هم تمرین خواهید کرد. در سال دوم زندگی تعیین زمان‌های غذایی و میان وعده برنامه‌ریزی شده از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد شد. تا آن زمان احساس راحتی کنید و انتخاب کنید که چه چیزی برای شما، کودک و خانواده شما مناسب است.
مقدار غذای کمکی کودک
مقدار غذا باید کاملاً به ترجیح کودک شما بستگی داشته باشد. انتخاب میزان غذا، از کودک به کودک دیگر و از وعده غذایی به وعده غذایی دیگر متفاوت است. برخی از کودکان خیلی راحت و تنها در یک وعده، به کمک ظرف‌های مختلف غذای خود را می‌‌خورند در حالی که برخی دیگر پس از چندین بار امتحان کردن غذا، یک وعده‌ی خود را کامل می‌کنند. مهم است که به خواسته‌های کودک خود در صورت سیر شدن و یا نیاز بیشتر به غذا احترام بگذارید. از ترفندهای ناخوشایند و به زور غذا دادن کودک خودداری کنید زیرا این می‌تواند تاثیر منفی داشته باشد. نکته اصلی این است که در برابر تعیین انتظارات در مقابل مقدار غذای کودک به زور مقاومت نکنید و اطمینان حاصل کنید که این تجربه، سرگرم کننده، بدون استرس (برای شما و کودک شما) و به خواست و میل کودک است.
آب، شیر و آب‌میوه
- آب: شیر مادر (یا شیر خشک) بیش از میزان کافی، آبرسانی به کودک شما را در ۶ ماه اول زندگی تأمین می‌کند. در ۴ تا ۶ ماهگی، هنگامی که کودک شما شروع به خوردن غذاهای دیگر می‌کند، می‌توانید گاهی اوقات به او آب بدهید.
- شیر: شیرپاستوریزه نباید به کودک زیر ۱ سال داده شود زیرا جایگزین مناسبی برای شیر مادر (یا شیر خشک) نیست. بعد از ۱۲ ماهگی، شیر گاو یا شیر غنی شده با کلسیم / ویتامین D (350-500 میلی‌لیتر در روز) قابل استفاده است.
- آب‌میوه: مقدار بیش از حد آب‌میوه برای کودک لازم نیست. آب‌میوه مصنوعی در اصل قند و آب است و بنابراین ارزش غذایی بسیار کمی دارد. علاوه بر این، آب‌میوه می‌تواند بیش از حد کودکان را سیر کند و در نتیجه علاقه آن‌ها به خوردن غذاهای مقوی بیشتر کاهش یابد. آب‌میوه اضافی همچنین می‌تواند باعث پوسیدگی دندان در اوایل کودکی شود و به توسعه چاقی کودکان کمک کند. اگر برای شما مهم است که فرزندتان آب‌میوه بنوشد، مطمئن شوید که بیش از ۱۲۰ میلی لیتر در روز به او نمی‌دهید.
مواد غذایی که باید از آن‌ها اجتناب کنید
- بهتر است از دادن غذاها یا نوشیدنی‌های شیرین – مانند آب نبات، نوشابه یا نوشیدنی‌های انرژی زا به کودک خود، خودداری کنید. این موارد بدون هیچ گونه ماده غذایی به کودکان کالری می‌دهند و می‌توانند منجر به چاقی و یا سو تغذیه شوند.
- همانطور که در بالا گفته شد، به کوکان زیر ۱ سال عسل ندهید زیرا احتمال بوتولیسم (مسمومیت غذایی) وجود دارد.
- برای از بین بردن خطر خفگی، از هر غذایی که احتمال این خطر را داد خودداری کنید.
پیشگیری از خفگی در حین غذا دادن به کودک
مواد غذایی و موارد زیر خطر خفگی در کودکان را دارند:
- آب نبات سفت، قطره سرفه، آدامس، آب نبات چسبناک و ویتامین‌های جویدنی
- بادام زمینی، تخمه آفتابگردان
- ماهی با استخوان
- تنقلات روی خلال یا سیخ
- انگور
- هویج، سیب خام
با رعایت این توصیه‌ها می‌توانید خطر خفگی را کاهش دهید:
- همیشه هنگام غذا خوردن بر کودکان خود نظارت داشته باشید. آن‌ها باید نشسته باشند.
- خوراکی‌های گرد مانند انگور را به صورت طولی یا تکه تکه کنید.
- میوه ها / سبزیجات خام مانند سیب یا هویج را رنده کنید تا جویدن آن‌ها راحت‌تر شود.
- از سرو خوراکی‌های سفت و چسبنده (مانند کره غلیظ بادام زمینی) خودداری کنید.
- هسته ها را از میوه خارج کنید.
- میوه‌ها و سبزیجات سفت را بپزید تا نرم شوند.
