برای رشد و تکامل کودک، قلب باید به طور طبیعی کار پمپاژ خون را ادامه دهد تا جریان خون بهینه در بدن تأمین شود. اگرچه گاهی اوقات ممکن است قلب کودک به طور طبیعی کار نکند. اصطلاح “نارسایی قلبی”، توصیف‌کننده‌ی عارضه‌ای است که در آن قلب به درستی کار نمی‌کند. این بدان معنا نیست که قلب از کار خود باز ایستاده است، بلکه آن‌طور که باید کار نمی‌کند.
نارسایی قلبی در بزرگسالان به دلیل اثرات ناشی از سیگار کشیدن، فشارخون بالا، دیابت، بیماری عروق کرونر و مشکلاتی در دریچه‌های قلب اتفاق می‌افتد. در حالی که این بیماری به دلایل دیگری می‌تواند در نوزادان، کودکان نوپا، اطفال و نوجوانان رخ دهد. از آنجایی که نارسایی قلبی دلایل و نتایج مختلفی دارد، شناسایی نحوه تشخیص، درمان و حتی بهبود آن در کودکان کوچک‌تر حائز اهمیت است.
[sv slug=”alert”]برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی نارسایی قلبی در کودکان و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر نسرین السادات دوامی بهترین متخصص اطفال در اصفهان با شماره تلفن ۰۳۱۳۳۳۵۰۱۸۹ تماس حاصل فرمایید.[sv slug=”alert1″]
نارسایی قلبی چه تأثیری بر بدن می‌گذارد؟
نارسایی قلبی می‌تواند بر سمت راست قلب، سمت چپ قلب یا هر دو طرف تأثیر بگذارد.
- هنگامی که سمت راست قلب با کمترین کارایی شروع به کار کند، قادر نخواهد بود خون زیادی را به داخل رگ‌های ریوی پمپاژ کند. به دلیل احتقان در سمت راست قلب، جریان خون شروع به بازگشت به داخل رگ‌ها می‌کند. در نهایت، تورم در پا، مچ پا، پایین پا، پلک‌ها و شکم به دلیل احتباس مایعات مشاهده می‌شود.
- وقتی سمت چپ قلب دچار نارسایی شود، قادر نیست خون را به طور مؤثر به بدن پمپاژ کند. خون به درون رگ‌های واقع در ریه‌ها برگشت می‌کند و ریه‌ها دچار فشار می‌شوند. در این شرایط تنفس سریع‌تر و دشوارتر می‌شود. همچنین، بدن خون کافی برای تأمین نیازهای خود دریافت نمی‌کند و در نتیجه باعث خستگی و رشد ضعیف در کودکان می‌شود.
دلایل نارسایی قلبی در کودکان
نارسایی قلبی اغلب در کودکانی رخ می‌دهد که نقص مادرزادی در قلب خود دارند. سایر مشکلات پزشکی که می‌توانند باعث نارسایی قلبی در کودکان شوند، شامل موارد زیر است:
- بزرگ بودن قلب
- بیماری دریچه قلب
- آریتمی قلبی (ضربان نامنظم قلب)
- بیماری مزمن ریوی
- کم‌خونی (این مورد در کودکان غیر معمول است)
- عفونت ویروسی
- فشارخون بالا
- خونریزی بیش‌ازحد (هموراژ)
- تیروئید پرکار
- عوارض بعد از عمل
- عوارض جانبی ناشی از مصرف داروها، به ویژه عوارض برخی از داروهای شیمی درمانی
علائم نارسایی قلبی در کودکان
موارد زیر شایع‌ترین علائم نارسایی قلبی است. اگرچه هر کودکی ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تورم قابل مشاهده در پاها، مچ پا، پلک‌ها، صورت و (گاهی اوقات) شکم
- تنفس سریع و غیرطبیعی
- تنگی نفس یا تنفس سخت
- خستگی
- حالت تهوع
- به خواب رفتن در هنگام تغذیه یا خستگی بیش‌ازحدی که کودک را در غذا خوردن ناتوان کند
- بی‌اشتهایی
- افزایش وزن در یک دوره کوتاه‌مدت، حتی وقتی اشتها کم باشد؛ این مورد به طور معمول به دلیل احتباس مایعات رخ می‌دهد
- سرفه و احساس گرفتگی در ریه‌ها
- تعریق در هنگام تغذیه، بازی یا ورزش
- تنفس دشوار در حین انجام فعالیت، به ویژه هنگام تغذیه، راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها
- از دست دادن توده عضلانی
- عدم وزن گیری
- تغییر در درجه حرارت بدن و رنگ پوست (تمایل به سرد و سست شدن، یا عرق کردن، برافروختگی و گرم شدن)
شدت وضعیت و علائم به میزان وجود مشکل در عملکرد پمپاژ قلب بستگی دارد.
علائم نارسایی قلبی ممکن است با علائمی از سایر شرایط یا بیماری‌ها شباهت داشته باشد. برای تشخیص درست، همیشه باید با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.
تشخیص نارسایی قلبی در کودکان
پزشک کودک شما یک سابقه پزشکی کامل از شما می‌گیرد و معاینه بدنی روی کودک انجام می‌دهد، سؤالاتی در مورد اشتهای کودک، الگوی تنفس و سطح انرژی او می‌پرسد. البته برای تشخیص نارسایی قلبی، از روش‌ها و تکنیک‌های دیگری نیز ممکن است استفاده کند که شامل موارد زیر می‌باشند:
آزمایش خون و ادرار
- عکسبرداری رادیولوژی از قفسه سینه. این یک آزمایش تشخیصی است که از پرتوهای اشعه ایکس نامرئی برای تولید تصاویری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها بر روی فیلم استفاده می‌کند.
- الکتروکاردیوگرام (نوار قلب یا EKG). آزمایشی است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند، ریتم‌های غیرطبیعی (آریتمی یا دیس ریتمی) را نشان می‌دهد و ممکن است مشکلاتی در عضله‌ی قلب را تشخیص دهد.
- اکوکاردیوگرام (اکوی قلب). یک آزمایش غیرتهاجمی است که از امواج صوتی برای ارزیابی و مطالعه حرکت بطن‌ها و دریچه‌های قلب استفاده می‌کند. هنگامی که مبدل یا ترانسدیوسر سونوگرافی از روی قلب عبور می‌کند، امواج صوتی اکوی تصویری را بر روی مانیتور دستگاه ایجاد می‌کنند.
- کاتتریزاسیون قلب (cath). یک آزمایش تهاجمی است که در آن یک کاتتر کوچک را از کشاله ران یا بازو وارد قلب می‌کنند. این کار اندازه‌گیری فشارهای مختلف درون قلب را برای کمک به تشخیص نارسایی قلب امکان‌پذیر می‌سازد. علاوه بر این به منظور تعیین علت اصلی نارسایی قلبی، ممکن است نمونه‌برداری (بیوپسی) از بافت قلب انجام شود.
درمان نارسایی قلبی در کودکان
درمان خاصی که پزشک کودک شما برای نارسایی قلبی او در نظر می‌گیرد، بر اساس موارد زیر تعیین می‌شود:
- سن، وضعیت سلامت عمومی و سابقه پزشکی کودک
- شدت بیماری
- تحمل کودک شما نسبت به داروها، عمل‌ها یا روش‌های درمانی خاص
- انتظارات شما از روند بیماری
- نظر یا اولویت شما
اگر نارسایی قلبی ناشی از نقص قلبی مادرزادی (در بدو تولد) یا یک مشکل قلبی اکتسابی مانند بیماری روماتیسم دریچه‌ی قلب باشد، نیاز به ترمیم مشکل به روش جراحی است. داروها یا ضربان‌سازهای قلب (به اصطلاح باتری قلب) اغلب در درمان نارسایی قلبی در مراحل اولیه مفید هستند؛ اما در نهایت، داروها ممکن است اثر خود را از دست بدهند و بسیاری از نقایص مادرزادی قلب باید با جراحی ترمیم شوند. همچنین ممکن است از داروهایی برای بهبود عملکرد قلب در طول دوره بهبودی استفاده شود.
داروها و دستگاه‌های ضربان‌ساز قلب که معمولاً برای درمان نارسایی قلبی در کودکان تجویز می‌شوند ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- دیگوکسین. دارویی است که می‌تواند به قلب کمک کند تا ضربانی قوی‌تر، همراه با ریتمی منظم‌تر داشته باشد.
- داروهای دیورتیک (ادرار آور). به کلیه‌ها کمک می‌کنند تا مایعات اضافی را از بدن دفع کنند.
- داروهای دیورتیک نگه‌دارنده پتاسیم. به بدن کمک می‌کنند تا پتاسیم، یک ماده معدنی مهم و الکترولیت را که اغلب در هنگام مصرف داروهای دیورتیک از بین می‌رود، حفظ کند.
- بازدارنده‌های ACE (آنزیم مبدل آنژیوتانسین). به اتساع رگ‌های خونی کمک کرده و کار قلب را برای انتقال خون به بدن آسان‌تر می‌کنند.
- مسدودکننده‌های بتا. این داورها ضربان قلب و فشارخون را کاهش می‌دهند، به قلب اجازه می‌دهند تا با کارایی بیشتری پمپاژ داشته باشد.
درمان همزمان‌سازی دوباره قلبی (Cardiac Resynchronization Therapy – CRT) یا درمان با دستگاه، درمانی جدیدتر برای کمک به نارسایی قلبی است. در درمان با دستگاه، از یک نوع ضربان‌ساز مخصوص استفاده می‌شود که به طور همزمان هر دو طرف قلب را برای هماهنگی انقباضات و بهبود توانایی پمپاژ به حرکت درمی‌آورد.
