تهوع در کودکان بعلت مسمومیت غذایی، آلرژی غذایی، میکروب معده و …

احساس درد در معده، همراه با میل غیرارادی به استفراغ، به عنوان حالت تهوع شناخته می‌شود. حالت تهوع یک اتفاق معمول در بین کودکان و نوجوانان است. این یک بیماری نیست بلکه یک علامت پیچیده از شرایط مختلف زمینه‌ای است که اغلب در خانه قابل کنترل است. برخی از دلایل حالت تهوع در کودکان می‌تواند از شرایط محیطی یا رفتاری ناشی شود در حالی که برخی دیگر معمولاً می‌توانند نتیجه مشکلی در داخل بدن باشند. مهم‌ترین دلایل حالت تهوع کودکان مسمومیت غذایی، زیاد خوردن، بیماری‌های مختلف، اضطراب، واکنش آلرژیک، عفونت معده و بیماری حرکت (دریازدگی) است. برای آگاهی از دلایل حالت تهوع در کودکان، علائم مرتبط، نکات مراقبت در منزل و موارد دیگر به خواندن ادامه دهید.

علت تهوع در کودکان

شرایط مختلف می‌تواند تهوع ایجاد کند. موارد زیر شایع‌ترین دلایل حالت تهوع در کودکان و نوجوانان است.

• مسمومیت غذایی: باکتری‌ها، ویروس‌ها یا انگل‌ها می‌توانند از طریق آب و غذای آلوده وارد دستگاه گوارش شوند. این عوامل عفونی سموم آزاد می‌کنند، که می‌تواند مسمومیت غذایی ایجاد کند. چند نمونه از عوامل بیماری‌زا عبارتند از: سالمونلا، شیگلا، ای کولای و نورو ویروس‌ها. علائم متداول شامل حالت تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و تب است.
• گاستروانتریت: التهابی در پوشش روده است که توسط عوامل بیماری‌زا ایجاد می‌شود. گاستروانتریت ویروسی (آنفلوانزای معده) نوع متداول ورم معده و روده است که توسط نورو ویروس ایجاد می‌شود. علائم می‌تواند شامل حالت تهوع، اسهال، شکم درد، استفراغ، سردرد، تب و لرز باشد.
• یبوست: یبوست گاهی اوقات می‌تواند حالت تهوع ایجاد کند. به عنوان مثال، یک بیماری ژنتیکی به نام بیماری (هیرشپرونگ) به دلیل عدم توانایی روده در دفع مدفوع، باعث یبوست مزمن می‌شود. تاثیر مداوم یبوست ایجاد حالت تهوع است.
• سوءهاضمه (پرخوری): خوردن زیاد یا خیلی سریع ممکن است منجر به سوءهاضمه شود. این می‌تواند باعث ناراحتی، حالت تهوع (با یا بدون استفراغ)، آروغ زدن، سوزش معده یا نفخ شود.
• استرس: پریشانی عاطفی (اضطراب، افسردگی یا استرس ذهنی) می‌تواند باعث حالت تهوع عملکردی (در صورت عدم شناسایی هیچ بیماری زمینه‌ای) در بین کودکان و نوجوانان شود. علائم دیگر ممکن است شامل درد شکمی، رنگ پریدگی پوست یا خستگی باشد.
• واکنش به بعضی از غذاها، بوها یا شرایط خاص: غذاهای خاص یا بوی شدید باعث حالت تهوع یا استفراغ می‌شود. علاوه بر این، عدم هضم بعضی از مواد غذایی مانند محصولات لبنی (عدم تحمل لاکتوز) می‌تواند باعث تهوع، نفخ شکم یا درد شکمی در کودکان شود. بیماری حرکت (دریازدگی) نیز منجر به حالت تهوع می‌شود.
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا سموم: مواد سمی یا محصولاتی که در زندگی روزمره استفاده می‌شوند مانند مازوت، الکل، برخی از مواد آرایشی، سموم دفع آفات و محصولات تمیزکننده خانه می‌توانند در کودکان سمی خفیف تا جدی ایجاد کنند. برخی از علائم رایج مسمومیت شامل حالت تهوع، استفراغ، سردرد، تحریک پوست و چشم و … است.
• داروها: تهوع ناشی از دارو یکی از رایج‌ترین عوارض جانبی داروها است. تهوع و استفراغ نیز ممکن است به دلیل شیمی درمانی یا داروهای بیهوشی قبل از جراحی ایجاد شود.
• زخم معده: این زخم‌ها یا زخم‌های باز در معده یا قسمت فوقانی روده کوچک ایجاد می‌شوند. این‌ها اغلب به دلیل عفونت از باکتری هلیکوباکتر پیلوری ایجاد می‌شوند و مشخصه آن‌ها حالت تهوع، درد ناگهانی شکم، آروغ زدن، سکسکه، از دست دادن اشتها و کاهش وزن است.
• سنگ کلیه: سنگ کلیه یک توده جامد سخت از مواد معدنی و عناصر تشکیل شده در کلیه است. برخی از علائم رایج این بیماری درد شدید در پشت یا پهلوها، حالت تهوع و استفراغ است.
• بیماری کیسه صفرا: این وضعیت به دلیل انسداد مجرای صفراوی رخ می‌دهد، اغلب در نتیجه سنگ صفرا، علائم اولیه می‌تواند شامل درد شکم، حالت تهوع یا استفراغ، به ویژه پس از خوردن یک وعده غذایی باشد.
• بیماری رفلاکس معده (GERD): این وضعیت هنگامی اتفاق می‌افتد که محتوای معده برگردد (ریفلاکس اسید) و باعث تحریک لوله غذا یا مری می‌شود. علائم شایع ممکن است شامل حالت تهوع، دل درد، بوی بد دهان و استفراغ باشد.
• عفونت مجاری ادراری: عفونت‌های دستگاه ادراری در زنان بیشتر از مردان است. علائم می‌تواند شامل حالت تهوع، استفراغ، شکم یا کمر درد، تب و لرز و درد یا سوزش در هنگام ادرار باشد.
• سندرم روده تحریک پذیر (IBS): این مشکل مزمن روده بزرگ را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در سندرم روده تحریک پذیر روده بزرگ طبیعی به نظر می‌رسد اما به درستی عمل نمی‌کند ومنجر به علائمی مانند درد شکم، حالت تهوع، گرفتگی شکم، نفخ و مخاط در مدفوع می‌شود.
• هپاتیت ویروسی: هپاتیت ویروسی التهاب کبد است و با مصرف مواد غذایی و آب آلوده همراه است. علائم اولیه می‌تواند شامل تب، خستگی، سردرد، حالت تهوع، استفراغ و درد شکم باشد.
• ضربه مغزی: این یک آسیب خفیف ضربه‌ای به مغز به دلیل زمین خوردن یا ضربه به سر است. چند علامت ضربه مغزی شامل سردرد، حالت تهوع، تاری دید، سرگیجه و مشکل در راه رفتن است.
• میگرن: سردرد یا میگرن اولیه در کودکان و نوجوانان کم‌تر تشخیص داده می‌شود. همراه با سردرد، علائم میگرن ممکن است حالت تهوع، حساسیت به نور، خستگی و از دست دادن اشتها باشد.

علائم همراه تهوع در کودکان 

علائم دیگری نیز وجود دارد که غالباً حالت تهوع را به همراه دارد. در زیر برخی از موارد رایج در میان کودکان آمده است:

• تب
• درد شکم
• استفراغ
• سرگیجه
• سردرد
• از دست دادن اشتها
• گلو درد

تشخیص علت حالت تهوع در کودکان

پزشکان به طور خاص حالت تهوع را بررسی نمی‌کنند بلکه وضعیت زمینه‌ای یا بیماری منجر به حالت تهوع را بررسی می‌کنند. مراحل زیر برای تشخیص استفاده می‌شود:

• معاینه فیزیکی شکم یا تنه
• بررسی سابقه پزشکی کودک
• آزمایش خون، مدفوع و ادرار برای شناسایی عوامل بیماری زا
• سی تی اسکن یا MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) از مغز یا شکم بسته به علائم
• کولونوسکوپی برای تشخیص ناهنجاری در روده بزرگ و راست روده
• تست سیستم اتونوم برای مشاهده سیستم عصبی خودمختار پس از ضربه مغزی
• سونوگرافی شکم
• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی برای مشاهده قسمت داخلی مری، معده و قسمت فوقانی روده کوچک
• گرافی دستگاه گوارش برای بررسی وجود التهاب یا انسداد.

درمان تهوع در کودکان 

گزینه‌های درمان به تشخیص وضعیت بستگی دارد. پزشک ممکن است از یک یا چند گزینه درمانی زیر استفاده کند:

• ضد میکروبی برای درمان بیماری‌های عفونی
• داروهای ضد التهاب
• آنتی اسیدها، مسدود کننده‌های H2 یا مهار کننده‌های پمپ پروتون برای رفلاکس اسید
• تغییرات رژیم غذایی در مورد IBS یا عدم تحمل غذایی
• داروهای ضد استفراغ برای بیماری حرکت
• داروهایی به نام پروکینتیک که جریان غذا را از طریق معده کنترل می‌کنند
• داروهایی برای کنترل حالت تهوع و استفراغ در کودکان پس از شیمی درمانی
• رفتار درمانی، داروهای ضد افسردگی یا جلسات مشاوره برای رفع حالت تهوع ناشی از پریشانی

به والدین توصیه می‌شود که برای تهوع و استفراغ خود درمانی نکنند اما ممکن است برخی از داروهای خانگی را برای حالت تهوع خفیف و مکرر امتحان کنید.

حالت تهوع یک ناراحتی معمولاً شایع در بین کودکان است. اغلب اوقات، بدون دارو از بین می‌رود. اگر کودک شما علائم دیگری نیز دارد و احساس ناراحتی می‌کند، بلافاصله با پزشک مشورت کنید. اقدامات احتیاطی کافی و عادات غذایی مناسب می‌تواند به جلوگیری از حالت تهوع کمک کند.

چگونه می‌توان از بروز تهوع در کودکان جلوگیری کرد؟ 

داروهای طبیعی مختلفی برای حالت تهوع در کودکان وجود دارد و هم‌چنین اقدامات احتیاطی خاصی وجود دارد که می‌تواند احتمال وقوع آن را در وهله اول کاهش دهد.

• همیشه به کودک خود یاد دهید که غذای متعادل بخورد.
• از رایحه‌های قوی دور باشید زیرا باعث تهوع می‌شوند.
• اگر کودک شما دچار بیماری حرکت است اجازه ندهید قبل از سفر غذا بخورد.
• بهداشت را در خانه و بیرون حفظ کنید تا از آلودگی مواد غذایی جلوگیری شود.
• اگر کودک شما از قبل احساس بالا آوردن دارد، از دادن غذای جامد به او خودداری کنید. این می‌تواند اوضاع را بدتر کند زیرا معده مجبور است برای هضم آن کار کرده و در نتیجه غذا را به سمت بالا پرتاب کند.

تجربه حالت تهوع هرگز چیز خوشایندی نیست. و برای کودکان، حتی از بزرگسالان ناراحت کننده‌تر است، زیرا آن‌ها را خسته می‎کند. اگر این بیماری بیش از حد شدید است، از دارو برای درمان بیماری استفاده کنید و به کودک خود استراحت مورد نیازش را بدهید تا بتواند انرژی خود را احیا کند و به حالت فعال خود بازگردد.