تقریباً همه نوزادان در بعضی مواقع پر سروصدا هستند. اما برخی از آنها بیش از حد نق نق می‌کنند زیرا به پروتئین موجود در شیر گاو حساسیت دارند، که پایه و اساس بیشتر شیر خشک‌ها است.
هر فردی در هر سنی می تواند به شیر حساس و یا آلرژی داشته باشد، اما این شیوع در بین نوزادان (حدود ۲٪ تا ۳٪ از نوزادان) بیشتر دیده می‌شود. اگر فکر می‌کنید کودک شما به شیر آلرژی دارد، با پزشک خود در مورد تشخیص دقیق و جایگزین‌های شیر خشک و محصولات لبنی صحبت کنید.
علت آلرژی به شیر در نوزادان
آلرژی به شیر زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه پروتئین شیر را به عنوان چیزی ببیند که بدن باید با آن مقابله کند. با این کار یک واکنش آلرژیک شروع می‌شود که می‌تواند کودک را کلافه و تحریک پذیر کند و باعث ناراحتی معده و علائم دیگر شود. اکثر کودکانی که به شیر گاو حساسیت دارند، به شیر بز و شیر گوسفند نیز واکنش نشان می‌دهند و برخی از آنها به پروتئین موجود در شیر سویا نیز حساسیت دارند.
نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند نسبت به کسانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند خطر ابتلا به آلرژی شیر کمتری دارند. اما محققان هنوز نتوانسته‌اند به طور کامل درک کنند که چرا برخی به شیر آلرژی پیدا می‌کنند و برخی دیگر اینطور دچار این حساسیت نمی‌شوند. هرچند اعتقاد بر این است که در بسیاری موارد آلرژی ژنتیکی است.
به طور معمول، آلرژی به شیر در کودک ۳ تا ۵ ساله به خودی خود از بین می‌رود، اما در برخی از کودکان همچنان باقی می‌ماند. حساسیت به پروتئین شیر با عدم تحمل قند لاکتوز که بیشتر دربزگسالان شایع است فرق دارد.
علائم آلرژی به شیر
علائم آلرژی به پروتئین شیر گاو به طور کلی در چند ماه اول زندگی، اغلب در طی چند روز یا چند هفته پس از تغذیه با شیر خشک، ظاهر می‌شوند. نوزاد می‌تواند علائم را خیلی سریع پس از تغذیه (شروع سریع) یا ۷ تا ۱۰ روز پس از مصرف پروتئین شیر گاو (شروع کندتر) تجربه کند. اگر مادر شیر گاو را بخورد، علائم ممکن است با شیردهی نیز رخ دهد.
واکنش آلرژی معمولا آهسته رخ می‌دهد. علائم ممکن است شامل شل شدن مدفوع (احتمالاً حاوی خون)، استفراغ، نق زدن، امتناع از غذا، تحریک پذیری یا کولیک و جوش‌های پوستی مانند اگزما باشد. تشخیص این نوع واکنش دشوارتر است زیرا علائم مشابه ممکن است در سایر بیماری‌ها نیز وجود داشته باشد. بیشتر بچه‌ها بعد از ۲ سالگی از این نوع آلرژی رنج می‌برند، گرچه ممکن است بعضی از آنها تا بلوغ نیز این حساسیت را داشته باشند.
واکنش‌های سریع با علائمی بروز می‌کند که می‌تواند شامل تحریک پذیری، استفراغ، خس خس سینه، تورم، کهیر، سایر برجستگی‌های خارش دار روی پوست و اسهال خونی باشد.
در برخی موارد یک واکنش آلرژیک بالقوه شدید (آنافیلاکسی) می‌تواند رخ دهد و بر روی پوست، معده، تنفس و فشار خون کودک تأثیر بگذارد. آنافیلاکسی در سایر آلرژی‌های غذایی (بادام زمینی و مغزهای درختی) بیشتر از حساسیت به شیر است.
تشخیص آلرژی به شیر
اگر مشکوک هستید که نوزاد شما به شیر حساسیت دارد، با پزشک خود مشورت کنید. متخصص کودک، در مورد هرگونه سابقه خانوادگی آلرژی یا عدم تحمل غذا سوال می‌پرسد و سپس معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص دقیق آلرژی به شیر وجود ندارد، بنابراین پزشک ممکن است چندین آزمایش را برای تشخیص و رد سایر مشکلات سلامتی تجویز کند.
علاوه بر آزمایش مدفوع و آزمایش خون، پزشک ممکن است تست آلرژی پوست را نیز انجام دهد که در آن مقدار کمی پروتئین شیر در زیر سطح پوست کودک با سوزن قرار داده می‌شود. اگر لکه‌ای برجسته ایجاد شود، کودک ممکن است به شیر حساسیت داشته باشد. اگر کودک شما حساسیت به شیر دارد، ممکن است پزشک به شما بگوید از مصرف شیر خودداری کنید.
پزشک همچنین ممکن است آزمایش آلرژی خوراکی را انجام دهد، البته در صورتی که احساس کند این آزمایش بی خطر است. این شامل این است که کودک در مطب پزشک شیر بخورد و سپس چند ساعت منتظر بماند تا واکنش‌های آلرژیک را تماشا کند. گاهی پزشکان برای تأیید مجدد تشخیص این آزمایش را تکرار می‌کنند.
درمان آلرژی به شیر
اگر نوزاد شما حساسیت به شیر دارد و از شیر مادر تغذیه می‌کند، لازم است که مقدار فرآورده‌های لبنی را که مصرف می‌کنید محدود کنید زیرا پروتئین ایجاد کننده واکنش آلرژیک می‌تواند به شیر مادر وارد شود. از یک پزشک یا متخصص تغذیه در مورد یافتن منابع جایگزین کلسیم و سایر مواد مغذی حیاتی برای جایگزینی آنچه از محصولات لبنی دریافت می‌کنید، کمک بگیرید.
از سال ۲۰۰۶، تمام سازندگان مواد غذایی ملزم شده‌اند که روی محصولات بسته بندی قید کنند که آیا غذاها حاوی شیر یا محصولات دارای شیر هستند یا خیر.
اگر از شیرخشک برای نوزاد خود استفاده می‌کنید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که به یک شیرخشک پروتئین سویا روی بیاورید. اگر نوزاد شما نمی‌تواند سویا را تحمل کند، پزشک ممکن است یک شیرخشک ضد آلرژی به شما توصیه کند که در آن پروتئین‌ها به ذرات تجزیه می‌شوند تا احتمال ایجاد واکنش آلرژیک در این ترکیب کمتر باشد.
دو نوع شیر خشک (فرمولا) ضد حساسیت عمده وجود دارد:
- شیر خشک‌های بسیار هیدرولیز شده دارای پروتئین‌های شیر گاو هستند که به ذرات کوچک تجزیه می‌شوند، بنابراین آلرژی کمتری نسبت به کل پروتئین‌های موجود در شیر خشک‌های معمولی دارند. بیشتر نوزادانی که به شیر آلرژی دارند می‌توانند این شیرخشک‌ها را تحمل کنند اما در بعضی موارد آنها هنوز دچار واکنش‌های آلرژیک می‌شوند.
- شیرخشک بر پایه‌ی اسید آمینه، که به ساده ترین شکل پروتئین دارند (اسیدهای آمینه عناصر سازنده پروتئین‌ها هستند). اگر حتی بعد از تغییر شیرخشک هیدرولیز شده وضعیت کودک شما بهبود نیابد، این ممکن است توصیه شود.
شیرخشک‌های نامناسب
شیرخشک‌های “تا حدی هیدرولیز” نیز در بازار وجود دارد، اما به عنوان یک ماده ضد حساسیت در نظر گرفته نمی‌شوند و هنوز هم می‌توانند واکنش آلرژیک قابل توجهی ایجاد کنند.
شیرخشک‌های موجود در بازار امروزه توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید شده و از طریق یک فرایند بسیار تخصصی ایجاد می‌شود که نمی‌توان در خانه نسخه برداری کرد. شیر بز، شیر برنج یا شیر بادام نیز بی خطر نیستند و برای نوزادان توصیه نمی‌شوند.
تغییر شیرخشک یا فرمولا
هنگامی که شیر کودک خود را به یک شیرخشک دیگر تغییر دهید، علائم آلرژی باید طی ۲ تا ۴ هفته برطرف شود. پزشک احتمالاً به شما پیشنهاد می‌کند که تا اولین تولد کودک خود با یک فرمول ضد آلرژی ادامه دهید و سپس به تدریج شیر گاو را در رژیم غذایی خود وارد کنید.
اگر سوال یا نگرانی دارید، با بهترین متخصص اطفال در اصفهان صحبت کنید.
