مفصل ران در جایی تشکیل میشود که سر گِرد استخوان ران وارد ناحیه توخالی لگن به نام استابولوم یا حفره حقهای میشود. مفصل ران یا هیپ مفصلی گوی و کاسه‌ای است که حرکت روان مفصل ران را ممکن می‌سازد تا بتوانیم به راحتی راه برویم. به دلیل عارضه‌های گوناگونی که در دوران بارداری رخ می‌دهد، ممکن است نوزاد دچار ناهنجاریهای ساختاری مفصل ران مانند بدشکل بودن سر استخوان ران، شکل غیرعادی استابولوم و دیگر ساختارهای نگهدارنده دور مفصل ران شود. این عارضه‌ها فرایند رشد مفصل ران و لگن را مختل می‌کنند و اجازه نمی‌دهند که استابولوم و سر استخوان ران تماس عادی لازم را با هم داشته باشند. وقتی این دو بخش تماس کامل با هم نداشته باشد، ناهنجاری خفیفی به نام نیمه‌دررفتگی بروز می‌یابد؛ اگر استابولوم و سر استخوان ران هیچ تماسی با هم نداشته باشد، بدشکلی شدیدی به نام دررفتگی لگن بروز می‌یابد. به دررفتگی لگنی که در زمان تولد وجود داشته باشد، دررفتگی مادرزادی لگن (CHD) یا دیسپلازی رشد لگن (DDH) می‌گویند.
[sv slug=”alert”]برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ی درمان دررفتگی لگن نوزاد و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر نسرین السادات دوامی متخصص کودکان و نوزادان با شماره تلفن‌های ۰۳۱۳۳۵۰۱۸۹ تماس حاصل فرمایید و یا جهت مشاوره آنلاین به شماره ۰۹۰۵۸۳۵۳۶۳۴ پیام دهید.[sv slug=”alert1″]
دلایل دررفتگی لگن نوزادان
دلیل دقیق دررفتگی لگن نوزادان مشخص نیست، اما ثابت شده است که بعضی عامل‌ها خطر متولد شدن نوزاد با دررفتگی مادرزادی لگن را افزایش می‌دهد. در ادامه با دلایل دررفتگی مادرزادی لگن نوزادان آشنا می‌شوید:
سابقه خانوادگی
خطر دررفتگی مادرزادی لگن نوزادان تقریباً یک در هزار است. اگر یکی از والدین دیسپلازی لگن را در دوران کودکی تجربه کرده باشد، خطر این که فرزندش نیز دچار این عارضه شود، به میزان ۱۲ درصد افزایش می‌یابد. همچنین کودکی که خواهر یا برادرش این مشکل را داشته باشد، ۶ درصد بیشتر از بقیه مستعد ابتلا به این عارضه خواهد بود.
ناهنجاریهای شکل گرفته در رحم مادر
تورتیکولی یا کجی گردن و چرخش پنجه پا به داخل (متاتارسوس اداکتوس) عارضه‌هایی مادرزادی هستند که غالباً پیامد تحت فشار بودن جنین در رحم بسیار کوچک مادر است. این عارضه‌ها به متخصص هشدار می‌دهد که بررسی کند آیا تحت فشار بودن جنین موجب دیسپلازی لگن نیز شده است یا خیر.
زایمان بریچ
منظور از زایمان بریچ این است که نوزاد به جای سر با باسن از مجرای زایمان خارج شود. نوزادی که با پا به دنیا می‌آید، ده برابر بیشتر از نوزادانی که با سر به دنیا می‌آیند، در معرض خطر دررفتگی لگن قرار دارد.
علائم و تشخیص دررفتگی لگن نوزاد
دررفتگی لگن مادرزادی هنگام معاینه بالینی روتین نوزاد تازه متولد شده تشخیص داده میشود. از جمله نشانه‌های دررفتگی لگن نوزاد می‌توان به متفاوت بودن طول دو پا، محدود بودن دامنه حرکتی مفصل ران یا لنگ زدن یا اردک‌وار راه رفتن نوپایان اشاره کرد.
پزشک مفصل ران نوزاد را حین معاینه بالینی با ملایمت در جهت‌های مختلف خم میکند. اگر لگن دررفته باشد یا به راحتی به طور کامل یا جزئی دربرود، وقتی مفصل ران از رباط جدا میشود، پزشک از جا درآمدن لگن را احساس میکند و صدایش را می‌شنود. مشکل دررفتگی لگن درصد کمتری از نوزادان تا چند ماه بعد یا دوران کودکی اولیه مشخص نمی‌شود. تشخیص دیرهنگام دررفتگی لگن زمانی انجام میشود که متخصص اطفال معاینه بالینی را به منظور بررسی پایداری مفصل ران انجام می‌دهد.
موارد زیر نشانه‌های دیگری است که وجودشان توجه پزشک را به دررفتگی لگن تشخیص داده نشده جلب میکند:
- تفاوت داشتن طول دو پا: یک پا کوتاه‌تر از پای دیگر است؛
- لنگ زدن و راه رفتن اردک‌وار: این روش راه رفتن علامت درگیر بودن هر دو پا است و
- محدود بودن دامنه حرکتی مفصل ران: مادر یا پرستار نخستین کسی است که هنگام عوض کردن پوشک نوزاد متوجه این محدودیت میشود.
متخصص ارتوپد برای تأیید دررفتگی لگن نوزاد چهار تا شش ماهه دستور انجام سونوگرافی می‌دهد. مزیت سونوگرافی نسبت به رادیوگرافی معمولی در این است که سونوگرافی را می‌توان بر روی مفصل ران در حال حرکت هم انجام داد. سونوگرافی روش تشخیصی بسیار دقیق و ایمنی است که در آن از تشعشع استفاده نمی‌شود. رادیوگرافی کودکان بزرگ‌تر از شش ماه جزئیات استخوان را بهتر نشان می‌دهد و برای تأیید تشخیص اولیه به کار برده میشود.
درمان دررفتگی لگن نوزاد
مداخله زودهنگام برای حصول اطمینان از رشد مناسب استخوان‌های تشکیل دهنده مفصل ران ضروری است. رشد نامناسب هر یک از دو بخش گوی یا حفره‌ای مفصل باعث بروز مشکلات رشدی در بخش دیگر میشود. درمان دررفتگی لگن با هدف دستیابی به هماهنگی و هم‌ترازی مفصل و حفظ عملکرد مناسب مفصل انجام میشود. اگر گوی مفصل به خوبی داخل حفره مفصلی جای نگرفته باشد، محرک رشد خاصی بر رشد لگن اثر می‌گذارد، در نتیجه حفره بیش از حد صاف میشود و نمی‌تواند گوی مفصل را در خود جای بدهد. در این وضعیت که تماس مناسبی بین استابولوم و سر استخوان ران وجود ندارد، گردن و سر استخوان به طور عادی رشد نخواهد کرد.
اگر درمان ضروری باشد، ابتدا درمان غیرجراحی با استفاده از بریس پاولیک هارنس بر روی نوزادان زیر شش ماه انجام میشود. در موارد انگشت‌شماری که نتیجه رضایت‌بخشی از بستن بریس گرفته نمی‌شود و همچنین در مواردی که دررفتگی لگن تا شش ماهگی تشخیص داده نشده است، انجام جراحی ضرورت می‌یابد.
بریس پاولیک هارنس
بریس پاولیک هارنس بریس نرمی است که سر استخوان ران را با ملایمت به سمت عمق استابولوم هدایت میکند و بهاینترتیب موجب رشد عادی مفصل ران میشود.
معمولاً به مدت سه ماه از بریس پاولیک هارنس استفاده میشود. بریس در ابتدا به طور تمام‌وقت بسته میشود و زمانی‌که موقعیت لگن بهتر و پایدار شد، مدت زمان بستن بریس کمتر میشود. درمان با بریس پاولیک هارنس در ۸۵% موارد دررفتگی لگن نوزادان زیر شش ماه موفقیت‌آمیز است.
بریس پاولیک هارنس متأسفانه درمان مناسبی برای کودکان بزرگ‌تر نیست، چون مفصل ران در سن بالاتر در موقعیت دررفته ثابت‌تر شده است و هم‌تراز کردن آن با بستن بریس دشوارتر است.
جاانداختن لگن دررفته
متخصص ارتوپد جراحی جاانداختن باز یا بسته را به درصد اندکی از بیماران که از بستن بریس پاولیک هارنس نتیجه نمی‌گیرند و همچنین به کودکانی توصیه میکند که مشکل دررفتگی لگنشان بعد از ۶ ماهگی تشخیص داده میشود. استخوان‌ها در عمل جاانداختن مجدداً هم‌تراز میشود یا به جای اصلی خود برگردانده میشود تا هماهنگی مفصل ران به حد بهینه برسد. متخصص ارتوپد اطفالی که در درمان دررفتگی لگن نوزادان تجربه و تخصص دارد، عمل جاانداختن را انجام می‌دهد.
- جاانداختن لگن به روش بسته: هرچند در این عمل هیچ برشی ایجاد نمی‌شود، لازم است که کودک برای انجام عمل بیهوش شود. پزشک حین عمل از رادیوگرافی برای مشاهده لگن استفاده میکند و آن را به آرامی دستکاری میکند تا به جای اصلی خود برگردد و هم‌ترازی آن برقرار شود. سپس لگن به مدت سه ماه گچ گرفته میشود تا تکان نخورد.
- جاانداختن لگن به روش باز: عمل باز نیز تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. جراح برشی را ایجاد میکند تا بتواند بافتی را خارج کند که نمی‌گذارد سر استخوان ران به درستی در استابولوم جای بگیرد. در این عمل نیز لگن پس از جا انداختن گچ گرفته میشود.
