سردرد در کودکان دلایل متعددی دارد. استرس، نداشتن خواب کافی یا ضعیف بودن چشم میتواند باعث بروز انواع مختلفی از سردرد شود. آشنایی با علل بروز سردرد در کودکان و یادگیری روش‌های جلوگیری از بروز آن میتواند به فرزندان شما کمک بسیار زیادی نماید. در این مقاله قصد داریم به ارائه اطلاعات لازم در ارتباط با سردرد در کودکان و روش‌های درمان آن بپردازیم. با ما همراه باشید تا اطلاعات لازم در این رابطه را ارائه دهیم.
علل سردرد در کودکان چیست؟
در کمال تعجب باید بگوییم که تعداد قابل توجهی از کودکان دچار سردرد هستند. سردرد در کودکان دلایل متعددی دارد که در بخش زیر به آنها اشاره می‌کنیم.
بیماری
یکی از شایع ترین علل بروز سردرد ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند سرماخوردگی، آنفولانزا، عفونت سینوس یا تب می‌باشد. این نوع سردرد معمولاً پس از درمان بیماری برطرف خواهد شد. در چنین شرایطی معمولاً سردرد علامت کم آبی بدن است که به علت بیماری به وجود آمده است.
وارد شدن ضربه به سر
گاهی اوقات وارد شدن ضربه به سر در هنگام بازی کردن یا موارد مشابه میتواند باعث بروز سردرد شود. اگرچه در اکثر موارد سردرد ناشی از ضربه در حین بازی جای نگرانی ندارد در صورتی که ضربه شدیدی به سر کودک وارد شده باشد بهتر است او را نزد پزشک ببرید. در صورتی که با گذر زمان سردرد کودک بدتر شد مراجعه فوری به پزشک توصیه میشود.
تنش عاطفی
استرس و اضطراب میتواند باعث بروز سردرد در کودکان شود. برخی از کودکان در مدرسه یا پس از انجام دادن فعالیت‌های مدرسه تحت فشار قرار می‌گیرند و دچار سردرد خواهند شد. یکی از علائم افسردگی سردرد است.
مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌های خاص
برخی از افزودنی‌های خاص موجود در مواد غذایی میتواند باعث بروز سردرد شود. به عنوان مثال گوشت کنسروی حاوی ترکیباتی است که مصرف آن به مقدار زیاد باعث بروز سردرد خواهد شد. مونوسدیم گلوتامات یکی از افزودنی‌هایی است که در بروز سردرد نقش دارد. نوشیدنی‌های کافئین دار مانند نوشابه، چای و قهوه نیز باعث سردرد میشوند.
عوامل ژنتیکی
برخی از انواع سردرد مانند میگرن زمینه ژنتیکی دارد و در صورتی که یکی از اعضای خانواده به میگرن مبتلا باشد ممکن است کودک نیز دچار سردرد میگرنی شود.
مشکلات مغزی
گاهی اوقات سردرد میتواند نشان دهنده یک مشکل جدی در مغز باشد. در برخی موارد سردرد به علت خونریزی، آبسه یا تومور مغزی ایجاد می‌گردد. با این حال این اختلالات معمولاً با علائم دیگری از قبیل تاری دید همراه میشوند.
انواع سردرد در کودکان
میتوان سردرد را به چهار طیف گسترده تقسیم کرد. سردرد میتواند به دلایل متعددی به وجود بیاید و به همین دلیل به روش‌های درمانی متعددی نیز پاسخ می‌دهد. گاهی اوقات ممکن است کودک به بیش از یک نوع سردرد مبتلا باشد به همین دلیل تشخیص نوع سردرد اهمیت زیادی دارد که در اکثر مواقع پزشک را به چالش می‌کشد.
سردردهای میگرنی
عوامل متعددی از قبیل استرس، نداشتن خواب کافی یا حتی مصرف برخی مواد غذایی خاص میتواند باعث بروز میگرن شود. شایع ترین نوع میگرن که در کودکان به وجود می‌آید با سرگیجه و حالت تهوع دوره ای همراه است. سرگیجه به طور ناگهانی به وجود می‌آید و طی مدت چند دقیقه برطرف میشود. برخی از کودکان نیز با احساس تهوع مواجه میشوند. اما در برخی موارد ممکن است حالت تهوع حتی با سردرد نیز همراه نشود. سردرد میگرنی با برخی علائم همراه است که به شرح زیر می‌باشند:
- سردرد ضربان دار که ضربه در دو طرف سر احساس میشود.
- سردرد با انجام فعالیت جسمانی بدتر میشود.
- حالت تهوع و استفراغ
- حساسیت به نور و صدا
- سرگیجه
- درد معده
سردرد تنشی
سردرد تنشی یکی از شایع ترین انواع سردرد در کودکان است که به علت بروز تنش جسمانی یا عاطفی به وجود می‌آید. تشخیص علت بروز استرس و یادگیری روش‌های مدیریت استرس میتواند احتمال بروز سردرد تنشی را در کودکان کاهش دهد. در این راستا باید پدر و مادر و سایر اعضای خانواده آموزش‌های لازم را ببینند. سردرد تنشی با علائم مختلفی همراه است که به شرح زیر می‌باشند:
- احساس گرفتگی عضلات سر و گردن
- سردرد خفیف تا متوسط که با احساس نبض در یک یا دو طرف سر همراه نیست.
- بدتر شدن درد با انجام فعالیت جسمانی
- این سردرد با تهوع و استفراغ همراه نیست.
سردرد خوشه‌ای
سردرد خوشه‌ای یکی دیگر از انواع سردرد است که معمولاً در کودکانی که ۱۰ سال به بالا سن دارند دیده میشود. این نوع سردرد معمولا به صورت یک مجموعه از سردرد و اغلب در قسمت پشت چشم شروع میشود که میتواند از یک هفته تا یک ماه طول بکشد. سردرد خوشه‌ای با علائم مختلفی همراه است که به شرح زیر می‌باشند:
- سردرد خوشه‌ای حداقل در ۵ دوره به وجود می‌آید.
- سردرد خوشه‌ای میتواند در طول روز یک تا هشت بار ایجاد گردد.
- درد شدید و ضربان دار در پشت یک چشم یا کنار چشم که کمتر از ۳ ساعت طول می‌کشد.
- گاهی اوقات سردرد با گرفتگی بینی، آبریزش و تورم پلک همراه میشود.
سردرد شدید روزانه
در صورتی که سردرد کودک بیش از ۱۵ روز در ماه او را درگیر نماید پزشک مشکل او را تحت عنوان سردرد شدید روزانه توصیه خواهد کرد. این نوع سردرد به دلایل متعددی از قبیل استفاده از دارو به مدت طولانی، عفونت یا وارد شدن ضربه خفیف به سر ایجاد میشود.
سردرد در کودکان چگونه تشخیص داده میشود؟
در صورتی که کودک شما به طور مداوم دچار سردرد میشود بهتر است او را نزد پزشک ببرید. پزشک به طور دقیق به ارزیابی سابقه پزشکی فرزند شما می‌پردازد. بهتر است به تعداد دفعات سردرد کودک خود، غذاهایی که می‌‌خورد و ساعات خواب او توجه داشته باشید تا بتوانید به همه سوالات پزشک پاسخ دهید. پزشک سوالات دیگری را از شما می‌پرسد تا بتواند به طور صحیح به تشخیص نوع سردرد فرزند شما بپردازد. این سوالات به شرح زیر می‌باشند:
- چه موقع سردرد به وجود می‌آید؟
- سردرد فرزند شما چقدر طول می‌کشد؟
- کدام قسمت از سر دردناک است؟
- آیا تغییری در الگوی غذا خوردن و خوابیدن فرزند شما ایجاد شده است؟
- آیا فرزند شما دچار اختلالات خواب است؟
- آیا تغییر در نحوه نشستن و خوابیدن کودک بر ماهیت سردرد تاثیر می‌گذارد؟
- آیا در گذشته فرزند شما دچار استرس عاطفی شده است؟
- آیا به سر یا گردن او ضربه وارد شده است؟
با توجه به پاسخی که شما به سوالات پزشک می‌دهید به او برای تشخیص علت بروز سردرد کمک خواهید کرد. حتی ممکن است پزشک درخواست برخی تست‌های تشخیصی را بدهد تا وجود برخی بیماری‌ها را رد نماید. برخی از این تست‌های تشخیصی عبارتند از سی تی اسکن و اسکن ام آر آی.
سردرد در کودکان چگونه درمان میشود؟
پزشک با توجه به علت بروز سردرد روش‌های درمانی مختلفی را توصیه می‌کند. به طور کلی فرآیند درمان به سن کودک، سابقه پزشکی او، حساسیت به برخی داروها و البته نوع سردرد او بستگی دارد.
استراحت کردن
یکی از مهم ترین نکاتی که پزشک به پدر و مادر توصیه می‌کند این است که به کودک خود به مقدار کافی استراحت دهند. در صورتی که سردرد به علت استرس یا تنش به وجود آمده باشد پزشک روش‌های درمانی دیگری را توصیه می‌کند.
مصرف داروی مسکن
گاهی اوقات پزشک به منظور کنترل سردرد به تجویز داروی مسکن خواهد پرداخت. پدر و مادر باید داروهای تجویز شده را طبق دستور پزشک به فرزند خود بدهند.
ریلکسیشن تراپی
در صورتی که فرزند شما به علت استرس روانی و عاطفی دچار افسردگی و اضطراب شده است پزشک به آموزش روش‌های مخصوص ریلکسیشن خواهد پرداخت تا فرزند شما آرامش بیشتری داشته باشد و از بروز مداوم سردرد جلوگیری گردد. برخی از این روش‌های موثر عبارتند از مدیتیشن، یوگا و تمرینات مخصوص تنفس. گاهی اوقات پزشک از شما می‌خواهد که فرزندتان را نزد روانشناس کودکان ببرید تا مشکل او را برطرف نماید.
رفتار درمانی شناختی
در برخی موارد پزشک از روش رفتار درمانی شناختی استفاده می‌کند تا نحوه کنترل استرس در طول روز را به فرزند شما آموزش دهد. رفتار درمانی شناختی باید توسط یک متخصص باتجربه انجام شود و پدر و مادر نیز در منزل به انجام این روش درمانی بپردازند.
آموزش بیوفیدبک
یکی از روش‌هایی که میتواند به کنترل علائم استرس، اضطراب و افسردگی کمک کند کنترل جنبه‌های فیزیکی می‌باشد که شامل کنترل تنفس، ضربان قلب و فشار خون است. پس از آنکه بدن یاد گرفت به کنترل استرس جسمانی و روانی بپردازد مشکل سردرد کودک شما نیز برطرف خواهد شد.
روش‌های درمانی جایگزین
شما می‌توانید از روش‌های درمانی غیر مرسوم مانند ماساژ درمانی و طب سوزنی به منظور کنترل سردرد استفاده کنید.
استفاده از مکمل غذایی
برخی از تحقیقات نشان داده است که مصرف تعدادی از مکمل‌های غذایی و مواد معدنی از قبیل منیزیم میتواند تعداد دفعات بروز سردرد در کودکان را کاهش دهد.
چگونه میتوان از بروز سردرد در کودکان پیشگیری کرد؟
خوشبختانه روش‌های متعددی برای پیشگیری از بروز سردرد در کودکان وجود دارد و شما می‌توانید با پیروی از مواردی که در بخش زیر به آنها اشاره می‌کنیم به بهبود سردرد کودک خود کمک کنید. پس از آنکه عوامل بروز سردرد شناسایی شد باید کودک خود را از آنها دور نگه دارید تا دچار سردرد نشود.
- استفاده از کمپرس سرد معمولاً باعث کاهش درد ناشی از سردرد تنشی خواهد شد.
- نداشتن خواب کافی یکی از علل شایع سردرد در کودکان است به همین دلیل شما باید به خواب کودک خود توجه داشته باشید و از او بخواهید به موقع بخوابد.
- صداهای بلند نیز در بروز سردرد میگرنی نقش دارند و باید تا حد امکان از آنها دوری کرد.
- یادگیری تمرینات مخصوص تنفس و تکرار آنها در هنگام مواجهه با محیط استرس آور همانند جلسه امتحان میتواند از بروز سردرد جلوگیری کند.
- اکثر افراد نمی‌دانند که میتوان به کمک روش‌های ساده مانند نوشیدن آب به مقدار کافی از بروز سردرد جلوگیری کرد. با پزشک فرزند خود مشورت کنید و نظر او را در خصوص مصرف آب برای پیشگیری از بروز سردرد جویا شوید. همچنین در طول روز به مقدار کافی به فرزند خود میوه تازه بدهید.
- مصرف غذای تازه در رژیم غذایی کودک مانند انواع میوه و سبزیجات تازه باعث میشود احتمال بروز سردرد کاهش پیدا کند. باید مقدار مصرف روغن در رژیم غذایی کودک خود را کاهش دهید تا کودک شما رژیم غذایی متعادلی داشته باشد.
آیا سردرد در کودکان نگران کننده است؟
در اکثر موارد سردرد در کودکان به دلایل ساده مانند کم آبی بدن یا استرس به وجود می‌آید که با استراحت کردن کودک و مصرف آب بیشتر سردرد از بین خواهد رفت. اما در صورتی که کودک شما با موارد مختلفی که به شرح زیر می‌باشند مواجه گردد بهتر است او را نزد پزشک ببرید:
- سردرد مداوم که بیش از یک بار در ماه به وجود بیاید.
- بیدار شدن با سردرد حتی پس از خواب کافی
- درد مداوم و مقاوم
- سردردی که با گذر زمان بدتر میشود.
- از دست دادن هوشیاری
- بروز علایم دیگری از قبیل حالت تهوع، تب، سرگیجه و درد گردن که با سردرد همراه میشود.
