بیماری سرخک در کودکان و نوزادان

سرخک یک بیماری تنفسی است که توسط ویروس به وجود می‌آید و باعث ایجاد بثورات قرمز و لکه دار روی پوست می‌شود. این بیماری همچنین به عنوان سرخک ۱۰ روزه یا سرخک قرمز شناخته می‌شود. سرخک یک بیماری بسیار مسری است. ویروس سرخک در مخاط بینی و گلو زندگی می‌کند. از طریق تماس با مایع بینی و گلو از یک کودک به کودک دیگر منتقل می‌شود. همچنین با سرفه و عطسه کودک آلوده نیز منتشر می‌شود.

اگر کودک واکسن سرخک نزده باشد و با فرد مبتلا به سرخک در تماس باشد، بیشتر در معرض خطر است. سرخک حدود ۴ روز قبل از بروز بثورات، مسری است، بنابراین ممکن است کودک بدون اطلاع از آن با ویروس تماس داشته باشد. درمان سرخک به علائم، سن و سلامت عمومی کودک شما بستگی دارد. همچنین بستگی به شدت بیماری هم دارد. برای درمان این بیماری از آنتی بیوتیک استفاده نمی‌شود.

علائم سرخک شامل موارد زیر است:

• سرفه کردن
• تب بالا (ممکن است بیش از ۱۰۴ فارنهایت افزایش یابد)
• بثورات پوستی
• چشم‌های قرمز و آبکی (که ورم ملتحمه یا چشم صورتی نیز نامیده می‌شود)
• آبریزش بینی
• گلو درد
• لکه‌های سفید داخل دهان (که لکه‌های کوپلیک سرخک نیز نامیده می‌شوند)

سرخک می‌تواند چندین هفته طول بکشد. علائم معمولاً حدود ۷ تا ۱۴ روز پس از ابتلای کودک شروع می‌شود. لکه‌های سفید ریز ممکن است ۲ یا ۳ روز پس از اولین علائم در داخل دهان ظاهر شود. سه تا ۵ روز پس از اولین علائم، بثورات پوستی ایجاد می‌شود. این حالت معمولاً به صورت لکه‌های صاف قرمز روی صورت ایجاد می‌شود که به گردن، تنه بدن، بازوها، و پاها گسترش می‌یابد. برجستگی‌های کوچکی نیز ممکن است روی لکه‌های قرمز ظاهر شوند. هنگامی که بثورات ظاهر می‌شود، تب به بیش از ۱۰۴ درجه فارنهایت افزایش می‌یابد.

پزشک در مورد علائم و سابقه سلامتی کودک شما سوال می‌کند. وی همچنین ممکن است در مورد سابقه سلامتی خانواده شما سوالاتی بپرسد. علاوه بر بررسی علائم، معاینه فیزیکی نیز انجام می‌شود. معاینه فیزیکی شامل مشاهده بثورات پوستی است. بثورات سرخک با بثورات دیگر متفاوت است. پزشک کودک شما همچنین ممکن است آزمایشاتی مانند آزمایش خون یا ادرار برای تأیید تشخیص انجام دهد.

سرخک می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی افراد در هر سنی ایجاد کند. سرخک مخصوصاً برای زنان باردار، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نوزادان و کودکان خردسال مضر است. کودکان کمتر از ۵ سال و بزرگسالان بالای ۲۰ سال بیشتر از افراد در سنین دیگر دچار سرخک می‌شوند. از هر ۴ نفر ۱ نفر (۲۵ درصد) که به سرخک مبتلا می‌شوند، نیاز به درمان در بیمارستان دارند.

سرخک می‌تواند در طول بارداری و پس از آن عوارضی ایجاد کند، مانند:

• تولد زودرس. این زایمانی است که خیلی زود، قبل از هفته ۳۷ بارداری اتفاق می‌افتد. نوزادان نارس از بدو تولد و بعداً در زندگی می‌توانند مشکلات داشته باشند.
• وزن کم هنگام تولد (LBW نیز نامیده می‌شود). این زمانی است که کودک با وزن کمتر از ۲.۵ کیلوگرم به دنیا می‌آید. برخی از نوزادان کم وزن سالم هستند، اما برخی دیگر از آنها دارای مشکلات پزشکی هستند که نیاز به درمان دارند.
• مرگ مادر. این زمانی است که یک مادر در دوران بارداری یا تا ۴۲ روز پس از پایان بارداری به دلیل مشکلات سلامتی مربوط به بارداری می‌میرد.

سرخک می‌تواند این مشکلات را نیز ایجاد کند:

• مشکلات تنفسی مانند برونشیت، لارنژیت یا کروپ. برونشیت شامل التهاب (درد، قرمزی و تورم) لوله‌های برونش است که هوا را به ریه‌ها منتقل می‌کند. برونشیت می‌تواند باعث سرفه، مشکلات تنفسی و خس خس سینه شود. لارنژیت، التهاب حنجره است. لارنژیت می‌تواند باعث از بین رفتن صدا شود. کروپ، التهاب تارهای صوتی و لوله تنفسی است. کروپ می‌تواند باعث ایجاد مشکل در تنفس، سرفه‌های خشن شبیه پارس سگ و گرفتگی صدا شود.
• اسهال
• عفونت گوش. تقریباً از هر ۱۰ کودک مبتلا به سرخک، ۱ نفر (۱۰ درصد) مبتلا به عفونت گوش است. این عفونت‌ها می‌توانند منجر به کاهش شنوایی بصورت دائمی شوند.
• انسفالیت. این بیماری همان التهاب مغز است. از هر ۱۰۰۰ کودک مبتلا به سرخک، ۱ نفر به انسفالیت مبتلا می‌شود. این بیماری ممکن است منجر به تشنج شود که بدن را سریع و بدون کنترل دچار لرزش می‌کند. کودک مبتلا به انسفالیت ممکن است ناشنوا یا دارای ناتوانی‌های ذهنی یا رشدی شود. این‌ها مشکلاتی در نحوه کار مغز است که باعث می‌شود فرد دچار مشکل شود یا در رشد جسمی، یادگیری، برقراری ارتباط، مراقبت از خودش یا معاشرت با دیگران دچار مشکل شود.
• پنومونی. همان عفونت ریه است که شایعترین علت مرگ در کودکان خردسال مبتلا به سرخک است. از هر ۲۰ کودک مبتلا به سرخک، ۱ نفر (۵ درصد) به ذات الریه مبتلا می‌شود. افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند ممکن است به نوعی ذات الریه مبتلا شوند که باعث مرگ شود.
• ‌ پان آنسفالیت تحت حاد (SSPE نیز نامیده می شود). برخی از افرادی که در اوایل زندگی مبتلا به سرخک هستند، به ‌پان آنسفالیت تحت حاد مبتلا می‌شوند. این یک بیماری نادر و کشنده است که بر سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) تأثیر می‌گذارد. SSPE معمولاً ۷ تا ۱۰ سال پس از ابتلای فرد به سرخک ایجاد می‌شود، حتی زمانی که به نظر می‌رسد فرد کاملاً از عفونت بهبود یافته است. اگر فرد قبل از ۲ سالگی به سرخک مبتلا شود، احتمال ابتلا به SSPE بیشتر خواهد بود.

اگر کودک شما به تازگی در معرض ویروس سرخک قرار گرفته و کاملاً واکسینه شده باشد (دو دوز واکسن MMR دریافت کرده است)، احتمال مبتلا شدن به سرخک خیلی پایین است. اما در صورت بروز علائم با پزشک وی تماس بگیرید.

اگر کودک شما در معرض ویروس قرار گرفته است اما از دو دوز واکسن MMR تنها یکی از آن‌ها را دریافت کرده است، با پزشک صحبت کنید. اگر او اولین واکسن را بعد از تولد خود داشته است و این یک یا چند ماه پیش بوده است، پزشک ممکن است بلافاصله دوز دوم را تزریق کند تا از کودک بیشتر محافظت شود.

اگر فرزند شما در معرض سرخک قرار گرفته اما هنوز واکسینه نشده است، با پزشک وی تماس بگیرید. اگر از قرار گرفتن در معرض سرخک، شش روز یا کمتر گذشته باشد، پزشک ممکن است تزریق ایمونوگلوبین را برای جلوگیری از سرخک یا برای به حداقل رساندن علائم سرخک انجام دهد.

اگر کودک شما ۶ ماهه یا بیشتر است و ۷۲ ساعت از قرار گرفتن او در معرض سرخک می‌گذرد، پزشک ممکن است یک دوز واکسن MMR را به شما پیشنهاد دهد. (کودک هنوز هم باید دو نوبت دیگر از واکسن را طبق برنامه توصیه شده، در ۱۲ تا ۱۵ ماه و دیگری در ۴ تا ۶ سال دریافت کند.)

اگر شک دارید کودک شما به سرخک مبتلا شده است، بلافاصله با پزشک او تماس بگیرید. بدون تماس تلفنی به مطب یا اورژانس مراجعه نکنید، زیرا نباید دیگران را در معرض ویروس قرار دهید. این نکات ممکن است به کودک شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشد (و به یاد داشته باشید که کودک خود را از دیگران دور نگه دارید تا بیماری شیوع پیدا نکند):

• اطمینان حاصل کنید که او به اندازه کافی استراحت کرده و مایعات دریافت نموده است.
• برای کمک به سرفه از یک دستگاه بخور خنک استفاده کنید.
• برای تب و درد، دوز مناسب ایبوپروفن (اگر ۶ ماه یا بیشتر است) یا استامینوفن (اگر ۳ ماه یا بیشتر است) به کودک خود بدهید.

اگر کودک شما کمتر از ۳ ماه دارد، قبل از دادن هر دارویی به او حتی مسکن بدون نسخه، با پزشک مشورت کنید. هرگز به کودک خود آسپرین ندهید این می‌تواند باعث سندرم ری، یک بیماری نادر اما بالقوه کشنده شود.

بله. واکسن (MMR از کودک شما در برابر سرخک، اوریون و سرخچه محافظت می‌کند) حدود ۹۳ درصد در پیشگیری از سرخک بعد از یک دوز و ۹۷ درصد در پیشگیری از سرخک بعد از دوز دوم موثر است. اگر کودک شما هیچ واکسنی برای سرخک دریافت نکرده است، در مورد یک برنامه به روز شده با پزشک مشورت کنید.

اولین دوز واکسن MMR به طور معمول بین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی تجویز می‌شود. قبل از اولین سالگرد تولد کودک شما، ممکن است آنتی بادی‌هایی که وی هنگام تولد از شما دریافت کرده است، توانایی او را در ایجاد آنتی بادی علیه بیماری مختل کند. در ضمن، کودک بعلت آنتی بادی‌های دریافت شده در رحم مادر تا حدی در برابر سرخک محافظت می‌شود. دوز دوم واکسن معمولاً در زمانی که کودک شما بین ۴ تا ۶ سال دارد تجویز می‌شود. چند موقعیت وجود دارد که کودک شما می‌تواند واکسن را قبل از اولین سالگرد تولدش دریافت کند. اگر قصد دارید با کودک خود به خارج از کشور سفر کنید و او ۶ تا ۱۱ ماه دارد، پزشک قبل از ترک یک دوز واکسن MMR را به او تزریق می‌کند. اگر او ۱۲ ماه یا بیشتر باشد، پزشک دو دوز واکسن را با فاصله حداقل ۲۸ روز به کودک تزریق می‌کند.