کولیک یک وضعیت نسبتاً شایع است و بین ۱۰ تا ۴۰ درصد از نوزادان دچار این وضعیت می‌شوند. این وضعیتی نیست که در یک گروه بیشتر از گروه دیگر اتفاق بیفتد، بنابراین در دختران و پسران از هر فرهنگ و نژادی که باشند تقریباً به طور یکسان بروز می‌کند. این بیماری هم در نوزادانی که از شیر مادر و هم در نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند اتفاق می‌افتد.
اگرچه دلیل مشخصی برای کولیک در نوزادان وجود ندارد، اما مواردی وجود دارد که می‌تواند در بروز این علائم نقش داشته باشد. در اینجا به مواردی اشاره کرده‌ایم که باید در مورد کولیک نوزادان و چگونگی گذراندن چند ماه اول از زندگی کودک بدانید.
[sv slug=”alert”]برای کسب اطلاعات بیشتر درباره‌ی کولیک نوزاد و یا برای رزرو نوبت در مطب دکتر نسرین السادات دوامی متخصص کودکان و نوزادان با شماره تلفن ۰۳۱۳۳۳۵۰۱۸۹ تماس حاصل فرمایید.[sv slug=”alert1″]
علت بروز کولیک چیست؟
متخصصان و پزشکان کاملاً مطمئن نیستند که چه عواملی باعث گریه بیش از حد یک کودک سالم می‌شود. چندین عامل می‌تواند در این گریه‌ها نقش داشته باشد و گاهی اوقات عوامل محرک متعددی ممکن است در کار باشند.
نظریه‌های مربوط به علل احتمالی کولیک عبارتند از:
- نفخ معده. بسیاری از نوزادان مبتلا به کولیک، نفخ دارند، اما این گاز جمع شده در معده خود می‌تواند به خاطر زیاد گریه کردن باشد – هنگامی که کودک گریه می‌کند یا شیر می‌خورد، همراه با آن هوا نیز بلعیده می‌شود و این هوایی که در شکم محبوس شده است می‌تواند کودک را آزار دهد.
- مشکلات گوارشی. اگر سیستم گوارشی کودک شما هنوز کاملاً رشد نکرده است یا عدم تعادل در باکتری‌های سالم در سیستم گوارشی وجود دارد، کودک ممکن است دچار مشکلات گوارشی شود.
- خلق و خو. نوزادان با برخی ویژگی‌های شخصیتی به‌خصوص و منحصربه‌فرد متولد می‌شوند و ممکن است برخی از نوزادان نسبت به نوزادان دیگر حساس‌‌تر باشند یا به راحتی تحریک شوند.
- حساسیت نسبت به تحریک. اگر سیستم عصبی کودک شما کاملا رشد نکرده باشد، ممکن است معده او نسبت به تحریک حساسیت بیشتری داشته باشد. به طور مثال، تمام علائم و صداهای جدیدی که کودک شما در معرض آن‌ها قرار می‌گیرد ممکن است برای او آزاردهنده باشند و از آنجا که کودک شما هنوز نمی‌تواند به درستی به خود آرامش دهد، ممکن است شروع به گریه کند. نوزادان زودرسی که تحت تأثیر همه محرک‌های جدید خارجی قرار می‌گیرند ممکن است بیشتر کلافه به نظر برسند تا اینکه گریه کنند.
- رفلاکس اسید یا بیماری رفلاکس معده (GERD). از آنجا که عضله اسفنکتر کودک شما (عضله‌ای که ورودی مری به معده را باز و بسته می‌کند) هنوز در حال رشد است، ممکن است مایعات موجود در شکم کودک شما به سمت گلو حرکت کند. ناراحتی ناشی از این مسئله ممکن است باعث گریه نوزاد شود. اگرچه تقریباً همه نوزادان گاه‌به‌گاه دچار رفلاکس می‌شوند، اما اگر این به یک بیماری مزمن تبدیل شود (یعنی اغلب اوقات اتفاق می‌افتد)، به آن بیماری رفلاکس معده (GERD) می‌گویند. علائم رفلاکس یا برگشت اسید معده می‌تواند شامل ایجاد قوس در کمر، آروغ به همراه بیرون دادن مایع، تحریک‌پذیری و امتناع از غذا خوردن یا خوردن غذا به مقدار خیلی کم باشد.
- بیش از حد غذا خوردن یا تغذیه خیلی کم. گرسنه بودن و همچنین احساس سیری بیش از حد می‌تواند باعث ناراحتی در کودک شود و نوزاد شما ممکن است با گریه این ناراحتی را ابراز کند.
- خوب آروغ نزدن. آروغ زدن کودک کمک می‌کند تا مقدار هوایی که هنگام تغذیه یا هنگام گریه نوزاد بلعیده و در شکم محبوس شده است، خارج شود. اگر به کودکتان کمک نکنید که بعد از شیر خوردن به اندازه کافی آروغ بزند، این هوای محبوس می‌تواند منجر به احساس نفخ در کودک شما شده و درد و ناراحتی حاصل از آن منجر به گریه او شود.
- آلرژی‌های غذایی یا عدم تحمل شیر. اگر کودک از شیر خودتان تغذیه می‌کند، ممکن است نسبت به غذایی که شما خورده‌اید حساسیت داشته باشد. اگر کودک شما از شیر خشک تغذیه می‌کند، ممکن است به ماده‌ای در شیر خشک حساس باشد.
- قرار گرفتن در معرض دود دخانیات. سیگار کشیدن در دوران بارداری یا قرار گرفتن کودک در معرض استعمال دخانیات در خانه ممکن است در چگونگی فعالیت و عملکرد مطلوب دستگاه گوارش او تأثیر داشته باشد و این خود خطر کولیک را افزایش می‌دهد. دور نگه‌داشتن خانه و محیط کودک از دود دخانیات نیز برای محافظت از کودک در برابر سندروم مرگ ناگهانی نوزاد و بیماری‌های تنفسی بسیار حائز اهمیت است.
- استرس یا تنش‌های خانوادگی.
- مشکلات و بیماری‌های زمینه‌ای. در برخی موارد نادر ممکن است کودک به دلیل یک مشکل یا بیماری مانند فتق یا عفونت، گریه‌های شدید و بیش‌ازحدی داشته باشد.
علائم کولیک در نوزادان چیست؟
نوزادان معمولاً وقتی پوشک‌شان را خیس کرده‌اند، گرسنه هستند، ترسیده‌اند یا احساس خستگی دارند، گریه می‌کنند اما اگر علائم زیر را در کودک خود مشاهده می‌کنید، ممکن است دچار کولیک شده باشد.
- گریه بیش از حد، اغلب در یک زمان از روز (معمولاً در اواخر بعد از ظهر یا شب)
- گریه‌هایی که بلندتر و شدیدتر از حد معمول است. ممکن است کودک شما احساس درد داشته باشد.
- هر کاری برای آرامش پیدا کردن او می‌کنید، آرام نمی‌شود.
- دفعات گریه او به طور ناگهانی شروع و پایان می‌یابد.
- علائمی از وجود درد شکم: نوزادانی که دچار نفخ شکم یا سایر مشکلات دستگاه گوارش هستند، ممکن است از درد زیادی رنج ببرند. چیزی که این وضع را بدتر می‌کند، این است که کودک مبتلا به کولیک غالباً هنگام گریه هوا را می‌بلعد و این به بدتر شدن مشکل جمع شدن گاز در شکم کمک می‌کند.
ممکن است متوجه شوید که کودک مبتلا به کولیک شما انگشتان خود را جمع می‌کند، قوس کمر خود را بیشتر می‌کند، برافروخته می‌شود و هنگام گریه پاهای خود را به طور متوالی دراز می‌کند یا می‌کشد و گاز معده دفع می‌کند. صورتش ممکن است برافروخته شود و شکمش باد کند. نوزاد پس از دفع گاز یا دفع مدفوع، به نظر می‌رسد احساس بهتری دارد.
معمولاً چه زمانی کولیک شروع می‌شود؟
گریه‌های عادی معمولاً از ۲ هفتگی نوزاد شما شروع می‌شود. هنگامی که نوزادان دچار کولیک باشند، این سن معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته است. تقریباً از هر ۵ نوزاد ۱ نفر از آن‌ها دچار کولیک می‌شود.
کولیک معمولاً تا چه مدت طول می‌کشد؟
دوره‌های کولیک می‌تواند حدود ۳ ساعت در روز ادامه داشته باشد تا زمانی که سن کودک شما به حدود ۶ هفته برسد. این دوره‌ها ممکن است کوتاه‌تر شوند و تقریباً ۱ یا ۲ ساعت در روز ادامه داشته باشند تا اینکه کودک شما به سن حدود ۳ یا ۴ ماهگی برسد.
به طور کلی تا سن ۴ ماهگی گریه‌های کولیکی در کودک شما متوقف می‌شود، اما ممکن است گاهی اوقات تا حدود ۶ ماهگی نیز ادامه داشته باشد.
کودک دچار کولیک را چگونه می‌توان آرام و یا درمان کرد؟
بسیاری از والدین احساس ناتوانی و سردرگمی می‌کنند که برای کمک به تسکین کولیک کودک خود چه کاری باید انجام دهند. در اینجا به چند روش درمانی اشاره شده است که می‌توانید برای کم کردن یا جلوگیری از بروز کولیک در نوزادتان، حتی گاهی قبل از شروع گریه‌های او، انجام دهید:
- به کودک خود بیش از حد شیر ندهید. این کار می‌تواند موجب درد و ناراحتی برای کودک شود. شاید بهترین کار این باشد که بین هر وعده شیر دادن به کودک، حدوداً دو تا دو ساعت و نیم صبر کنید. اگر مطمئن نیستید که به اندازه کافی به کودک خود غذا می‌دهید یا خیر، از پزشک کودک خود مشاوره بگیرید.
- مراقب غذایی که می‌خورید باشید. اگر از شیر خودتان به کودک می‌دهید، سعی کنید کافئین، پیاز، کلم و سایر غذاهای تحریک کننده معده را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
- تغییر نوع شیر خشک. اگر به کودک خود شیر خشک می‌دهید، با پزشک خود در مورد امتحان کردن یک نوع هیدرولیز شده‌ی شیر خشک (شیر خشک هایپوآلرژنیک) مشورت کنید، زیرا ممکن است کولیک نوزاد ناشی از آلرژی او نسبت به ماده‌ای درون شیر خشک باشد.
- کودک را در آغوش بگیرید، تکان دهید و راه بروید. کودک خود را در آغوش بگیرید و تکان دهید یا می‌توانید روی یک صندلی گهواره‌ای بنشینید و تکان بخورید. او را در یک تاب مخصوص نوزاد یا گهواره قرار دهید. کودک خود را در کالسکه یا کریر گذاشته و راه بروید. او را روی سینه‌تان نگه دارید. او را سوار ماشین کنید و کمی دور بزنید. این حرکات و تماس‌های نزدیک می‌تواند به تسکین و آرام کردن کودک بی‌قرار شما کمک کنند.
- سعی کنید به کودکتان کمک کنید تا به دفعات بیشتری آروغ بزند. برای آروغ زدن کودک تا پایان شیر خوردن او صبر نکنید؛ در عوض در تمام مدت تغذیه کردن، آروغ او را بگیرید حتی اگر فکر می‌کنید کودک شما نیازی به آروغ زدن ندارد. به طور مثال، اگر در حال شیر دادن به کودک خود با شیشه شیر هستید، شاید بهتر باشد که بعد از هر دو تا سه اونس شیری که می‌خورد آروغ او را بگیرید و اگر کودک خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، بهتر است وقتی کودک را از یک پستان می‌گیرید و با پستان دیگر به او شیر می‌دهید، آروغ او را بگیرید.
- پستانک در دهان کودک بگذارید. مکیدن پستانک ممکن است به آرام کردن او کمک کند. به خاطر داشته باشید که هرگز نباید به کودک پستانک پر شده یا آغشته به عسل بدهید. دلیل این امر تا حدی این است که قند موجود در عسل نه تنها برای سلامتی نوزاد شما چندان مناسب نیست بلکه همچنین دادن عسل به نوزادان زیر ۱۲ ماه برای سلامتی آن‌ها مضر است.
- کودک را ماساژ ملایم بدهید. کودک خود را رو به شکم روی پاهایتان قرار دهید و پشت او را ماساژ دهید.
- کمی نویز سفید (صداهای آرامش بخش برای کودک) روشن کنید. پنکه، خشک کن، جاروبرقی یا دستگاه نویز را روشن کنید زیرا این نوع صداها ممکن است برای کودک آرامش بخش باشند.
- کودک را با آب گرم حمام کنید. اگر کودک شما در آب احساس آرامش می‌کند، وقتی بی‌قراری می‌کند می‌توانید او را در تشت آب گرم قرار داده و به او استراحت دهید. فقط حواستان باشد که هرگز کودک خود را در آب و یا در کنار آب تنها نگذارید.
- موسیقی ملایم پخش کنید، آواز بخوانید یا با او صحبت کنید. آرام کردن کودک از این طریق ممکن است به کودک شما کمک کند تا از بی‌قراری و گریه‌های خود بکاهد.
- او را در یک پتو بزرگ و نازک بپیچید. حتی شاید بهتر باشد که کودک خود را قنداق کنید، برای این کار او را با یک پتو بپیچید یا در یک قنداق رنگی راحت و گرم و نرم بخوابانید.
متأسفانه هیچ درمانی برای کولیک نوزاد وجود ندارد. به یاد داشته باشید که گاهی اوقات ممکن است هر کاری انجام بدهید اما در نهایت کودک شما گریه کند؛ بنابراین خود را در این مورد ملامت نکنید. هر کدام از این روش‌های مختلف فوق‌الذکر را امتحان کنید. اگر یک روش در طی یک هفته جواب نداد، دیگر روش‌های گفته شده در لیست را امتحان کنید.
ممکن است متوجه شوید که تا زمانی که اکثر این روش‌ها را امتحان کرده‌اید، کودک شما بزرگ‌تر شده و از این مرحله کولیک گذر کرده است.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر گریه کودک شما همچنان ادامه دارد و به هیچ طریقی نمی‌توان آن را آرام کرد، وقت آن است که به پزشک کودک خود مراجعه کنید. پزشک اطفال می‌تواند تشخیص دهد که نوزاد شما کولیک دارد یا متوجه بیماری و مشکل دیگری در او شود.
همچنین، اگر کودک شما بیش از شش ماه دارد و هنوز علائم کولیک را در خود دارد، با پزشک کودک خود صحبت کنید تا دلیل اصلی آن را دریابید.
اگر کودکتان شرایط زیر را دارد، بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید:
