دل درد در نوزادان و کودکان میتواند به دلایل مختلفی باشد. برخی از آنها میتوانند خود محدود کننده باشند، در حالی که برخی دیگر ممکن است مداخله پزشکی نیاز داشته باشند. از هر نوعی که اتفاق افتاده است، نگران نباشید زیرا درد با مراقبت‌های پزشکی و همچنین برخی از داروهای خانگی قابل درمان است. این مقاله به شما در مورد دل درد در نوزادان، دلایل آن و چگونگی کنار آمدن در شرایط خانگی میگوید.
چه عواملی باعث دل درد در نوزادان می‌شود؟
دلایل مختلفی، از عفونت تا آسیب، برای دل درد نوزاد وجود دارد. در زیر برخی از آنها ذکر شده است:
عفونت معده یا روده
انبوهی از باکتریها و ویروس‌ها میتوانند باعث دل درد شوند، اما در اینجا محتمل ترین موارد آورده شده است:
- روتاویروس: علت اصلی ورم روده در نوزادان است. عفونت این ویروس باعث ایجاد درد حاد معده همراه با اسهال و استفراغ می‌شود. حتی میتواند به کم آبی شدید منجر شود و نوزاد ممکن است همیشه خسته به نظر برسد. نوزادان بالای شش ماه میتوانند از طریق غذای آلوده به این ویروس مبتلا شوند، در حالی که در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میکنند، ممکن است به دلیل تماس دهانی اشیا آلوده به دهان رخ دهد. حتی میتواند نوزادان تازه متولد شده را تحت تأثیر قرار دهد.
عفونت روتاویروس دلیل اصلی مرگ و میر نوزادان در جهان است، حتی اگر از طریق ایمن سازی بتوان از این بیماری جلوگیری کرد.
- سالمونلا: نوعی باکتری است که معده و روده را آلوده میکند و در نهایت باعث دل درد می‌شود. در درجه اول از طریق مصرف مواد غذایی و آب آلوده و در صورت تماس نوزاد با سطوح آلوده گسترش مییابد. رعایت بهداشت میتواند به جلوگیری از عفونت کمک کند.
- استرپتوکوک: باکتری‌های استرپ، گلو را هدف قرار میدهند، اما 10٪ از عفونت‌های استرپتوکوک معده را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. تماس نزدیک با فرد آلوده میتواند بیماری را به راحتی منتقل کند. بنابراین، اگر گلودرد دارید، از نوازش با کودک خودداری کنید و از ماسک استفاده کنید تا از انتقال تصادفی باکتری به نوزاد شما جلوگیری شود.
- آدنو ویروس: این ویروس دیواره‌های روده را ملتهب کرده و باعث درد شدید معده می‌شود. از طریق غذای آلوده یا اگر کودک شی آلوده ای را در دهان بگذارد، انتشار مییابد، که اغلب این مورد وجود دارد. دور نگه داشتن نوزاد از سطح و اشیای آلوده بهترین راه پیشگیری است. والدین و پرستارات کودک باید مرتباً دست‌های خود را بشویند و اسباب بازی‌های کودک به طور دوره ای تمیز شوند.
- بوتولیسم نوزادان: بوتولیسم به عفونت روده توسط باکتری‌هایی موسوم به کلستریدیوم بوتولینوم گفته می‌شود که کودک با خوردن مواد غذایی آلوده به باکتری به آن دچار می‌شود. این هاگها بر روی نوزادان تأثیر میگذارند زیرا پرزهای طبیعی روده کم رشد کرده اند. دل درد از جمله علائم این بیماری است. درمان شامل تزریق آنتی توکسین‌ها و قرار دادن کودک روی دستگاه ونتیلاتور می‌باشد تا زمانی که از سم بوتولینوم آزاد نشوند.
- عفونت انگلی: این مسئله به احتمال زیاد در نوزادانی که از غذاهای جامد استفاده میکنند اتفاق میافتد. عفونت انگلی اساساً هجوم ارگانیسم‌های انگلی یا چند سلولی در دستگاه گوارش است. جیاردیا لامبلیا یکی از ارگانیسم‌های انگلی است که میتواند از طریق آب تصفیه نشده و غذای آلوده روی نوزادان تأثیر بگذارد.
بسیاری از مشکلات فوق بزرگسالان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و به راحتی از والدین به نوزادان منتقل می‌شود. از آنجا که نوزادان دارای سیستم ایمنی در حال رشد هستند، میتوانند بیشتر در معرض اثرات سوء میکروارگانیسم‌ها باشند. اما نگران نباشید، زیرا این عفونت‌ها با احتیاط مناسب و ایمن سازی به راحتی قابل پیشگیری هستند.
کولیک
کولیک مکرر در نوزادان میتواند باعث لرزش ناگهانی عضلات روده شود و به طور مداوم منجر به دل درد شود. توجه داشته باشید که این یک رفتار طبیعی است، وقتی که کودک به دلایل عمومی مانند پریشانی گریه میکند. دوره‌های طولانی گریه ممکن است باعث انقباض دیافراگم و فشار بر روده‌ها شده و در نتیجه باعث دل درد شود.
متخصص اطفال روش‌های عمومی آرام سازی مانند تکان دادن نوزاد، بردن نوازد به فضای باز با کالسکه یا قنداق شدن در پتوی گرم را برای آرام کردن آنها توصیه میکند.
عدم تحمل غذا یا آلرژی
آلرژی غذایی وضعیتی است که سیستم ایمنی بدن با ایجاد حمله بیش از حد به پروتئین خارجی واکنش نشان دهد. عدم تحمل غذایی زمانی است که سیستم گوارش قادر به هضم برخی ترکیبات غذایی نباشد و باعث ناراحتی شود. هر دو مورد منجر به دل درد و سایر مشکلات می‌شود. این وضعیت به احتمال زیاد روی نوزادان از شیر گرفته شده، که در حال آزمایش غذاهای جامد جدید هستند، تأثیر میگذارد. همچنین نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند، ممکن است حساسیت و عدم تحمل غذایی نشان دهند.
آلرژی‌های غذایی درمانی ندارند و بهترین راه حل این است که نوزادان را از غذاهای حساسیت زا دور نگه داریم. عدم تحمل غذایی شدت کمتری دارد و معمولاً از نظر ژنتیکی تعیین می‌شود. همچنین، هنگامی که غذای کودک با چند ماده مخلوط شود، ممکن است کودک نسبت به ماده غذایی خاصی عدم تحمل خود را نشان دهد. یک نوزاد در نهایت میتواند این وضعیت را پشت سر بگذارد، اما خوب است که تا آن زمان آنها را از غذاهای آلرژیک دور نگه دارید.
ریفلاکس معده (مری)
ریفلاکس معده بیماری است که در آن محتوای معده از طریق اسفنکتر تحتانی مری به سمت بالا حرکت میکند، که در نوزادانی رخ می‌دهد که رشد کافی نداشته‌اند. این عضله محل تلاقی مری و معده است. وقتی اسید معده همراه با غذای نیمه هضم شده به مری وارد می‌شود، باعث تحریک می‌شود. نوزاد قوز میکند و استفراغ میکند، در حالی که دل درد نیز دارد.
این بیماری پس از در نظر گرفتن فاکتورهای مختلف مانند سن کودک و شدت بیماری درمان می‌شود. معمولاً یک پزشک برخی از روش‌ها مانند آروغ زدن و صاف نگه داشتن نوزاد به مدت 30 دقیقه پس از شیردهی را توصیه میکند. برای نوزادان بزرگتر و از شیر گرفته، میتوانید برنج را به پوره‌های آنها اضافه کنید تا باعث غلیظ شدن آنها شود، این امر از حرکت غذا به سمت بالا جلوگیری میکند.
آپاندیسیت
آپاندیسیت یک التهاب حاد آپاندیس است که یک زائده متصل به روده بزرگ در گوشه پایین سمت راست حفره شکم می‌باشد. آپاندیس لوله ای بسته است و اگر توسط ذره ای مدفوع انسداد پیدا کند، متورم می‌شود. این انسداد فشار داخل آپاندیس را افزایش می‌دهد و باعث ایجاد درد شدید در گوشه پایین سمت راست شکم می‌شود. یک علامت شایع آپاندیسیت این است که معمولاً با تب و استفراغ همراه است. درد معمولاً آنقدر شدید است که نوزاد بی وقفه گریه میکند.
توجه سریع پزشکی برای درمان این بیماری ضروری است. هرگونه تأخیر میتواند باعث ترکیدن آپاندیس شود. برداشتن آپاندیس ملتهب با جراحی تنها درمان آپاندیسیت است.
فتق اطفال
فتق اطفال زمانی اتفاق میافتد که روده کوچک یا بزرگ از حفره شکم خارج شود و باعث ناراحتی و گاهی عفونت شود. نوزادان در معرض خطر دو نوع فتق هستند – ناحیه کشاله ران و ناف. فتق اینگوینال هنگامی رخ می‌دهد که روده به داخل کانال اینگوینال برود و منجر به تورم در اطراف کشاله ران شود. فتق ناف زمانی اتفاق میافتد که دیواره شکم، درست در پشت ناف، آسیب دیده باشد و اجازه دهد قسمت کوچکی از روده به بیرون بلغزد. فتق میتواند باعث آتروفی بافت شود که همان مرگ بافت به دلیل کمبود خونرسانی است.
خوشبختانه فتق از خارج قابل مشاهده است و بنابراین در طی یک معاینه معمول توسط پدر یا مادر یا پزشک مشاهده می‌شود. فتق در طی یک دوره به خودی خود بسته می‌شود، اما اگر دردناک باشد، ممکن است مداخله پزشکی لازم باشد. اصلاح جراحی شکاف روده‌ها یک درمان احتمالی برای این بیماری است.
انسداد روده
انسداد روده دو نوع است:
- تنگی پیلوریک زمانی اتفاق میافتد که عضلات پلوروس، قسمت تحتانی معده، به طور ناگهانی بزرگ شوند و جریان غذا را از معده به روده کوچک محدود کنند. نوزادان مبتلا به این بیماری دائماً گرسنه خواهند بود اما استفراغ میکنند و به طور مداوم دل درد دارند. جراحی درمان این مشکل است. با این حال، تصمیم گیری بر عهده متخصص اطفال است.
- انسداد روده یک بیماری نادر است که در آن یک قسمت از روده بر روی قسمت دیگر میافتد و یک چین ضخیم ایجاد میکند، که در نهایت به انسداد تبدیل می‌شود. غذا به راحتی عبور نمیکند زیرا عضلات روده قادر به انقباض صحیح نیستند و رگ‌های خونی و اعصاب موجود در آن فشرده میشوند. این امر میتواند باعث دل درد در نوزادانی شود که شب قبل از خواب شیر میخورند. این نوزادان معمولاً در مدفوع شل خود خون دارند. جراحی ممکن است به اصلاح چین و چروک و درمان مشکل کمک کند.
بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده اصطلاحی است که به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که باعث التهاب دردناک مخاط داخلی دستگاه گوارش میشوند از مری به روده بزرگ. درد مزمن معده، استفراغ و اسهال از جمله علائم معمول این مشکل است.
این بیماری‌ها ممکن است در نوزادان نادر باشد، اما کولیت اولسراتیو و بیماری کرون دو بیماری التهابی روده هستند که به ندرت میتوانند نوزادان را تحت تأثیر قرار دهند. این مشکلات بیشتر نتیجه جهش شدید ژنتیکی است. هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و هدف از تجویز دارو کاهش شدت درد و علائم همراه آن است.
عفونت دستگاه ادراری
عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI) ممکن است از 12 ماهگی یا حتی زودتر از آن بروز کند. علائم گویای این بیماری درد در ناحیه تحتانی شکم و ناراحتی هنگام ادرار است. عفونت ادراری در اثر حمله باکتریایی به دستگاه ادراری ایجاد می‌شود که به دلیل عدم رعایت بهداشت مانند تأخیر در تعویض پوشک‌های آلوده و تمیز نشدن ناحیه کشاله ران است.
آنتی بیوتیک‌ها تنها درمان عفونت‌های دستگاه ادراری هستند و در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه میشوند، میتوان آن را مستقیماً در جریان خون با استفاده از درمان وریدی تجویز کرد.
یبوست
یبوست در نوزادان کمتر از 12 ماه بسیار شایع است و باعث سفت شدن مدفوع می‌شود که دفع آن بسیار سخت است. احتباس مدفوع برای مدت زمان غیرطبیعی باعث نفخ شکم شده و منجر به دل درد و گرفتگی می‌شود.
نوزادانی که از شیر گرفته میشوند باید از رژیم غذایی غنی از سبزیجات و غلاتی مانند جو استفاده کنند. باید آب کافی بنوشند. چند ماساژ و تمرین ساده توصیه شده توسط متخصص اطفال نیز میتوانند یبوست را برطرف کنند.
باد شکم
باد شکم در نوزادان شایع است. اگر سینه یا پستانک در هنگام شیر خوردن به درستی در دهان نوزاد قرار نگیرند، نوزاد هوا میخورند. درد ناشی از عبور گاز از روده‌ها میتواند لحظه ای باشد و شدید نباشد. کودک بدقلق می‌شود اما وقتی گاز را رد میکند احساس راحتی میکند.
تشکیل گاز نباید هیچ مشکلی جدی در نوزادان ایجاد کند. والدین میتوانند برخی از روش‌های ساده مانند ماساژ شکم را امتحان کنند تا به کودک کمک کند باد شکم را به راحتی دفع کند.
بلع تصادفی مواد سمی
نوزادان با قرار دادن اشیا در دهان و همچنین جویدن اجسام را کشف میکنند. این امر نوزادان را در معرض مواد سمی قرار می‌دهد که منجر به دل درد می‌شود. سرب در رنگ‌های خانگی یکی از متداول ترین موادی است که برای نوزادان خطر ایجاد میکند.
مسمومیت سمی نیاز به اقدام سریع پزشکی دارد. پزشک پس از مشاهده علائم و ارزیابی شدت مسمومیت درمان را ارائه خواهد کرد. اگر سطح مسمومیت زیاد باشد، در این صورت پزشک ممکن است با استفراغ القایی کودک را وادار کند تا بالا بیاورد. در غیر این صورت، پادزهر تجویز می‌شود و اگر کودک از شیر گرفته شده است، میتوان آب بیشتری برای دفع سموم به او داد.
حالت تهوع در اثر حرکت
حالت تهوع در اثر حرکت در نوزادان غیر معمول است اما دلیل احتمالی دل درد است. این بیماری ممکن است در نوزادانی اتفاق بیفتد که برای اولین بار به صورت هوایی سفر میکنند یا در آسانسور تکان میخورند. دل درد همراه با استفراغ است، اگرچه سلامت عمومی کودک تحت تأثیر قرار نمیگیرد.
اجتناب از عامل بیماری، روش مناسب برای درمان دل درد در این حالت است. همچنین میتوانید به او شیر دهید تا کودک احساس راحتی کند یا با او بازی کنید تا حواس او را از درد پرت کند.
شیر خوردن بیش از حد و احساس گرسنگی
شیر خوردن بیش از حد و گرسنگی بیش از حد میتواند منجر به دل درد شود. بدن در حال رشد نوزادان قادر نیست به مدت طولانی گرسنه بماند. شیردهی بیش از حد در نوزادانی که از شیر خشک تغذیه میشوند بیشتر از نوزادانی است که از شیر مادر تغذیه میکنند زیرا نوک پستانک قطره قطره شیر را تأمین میکند. با این حال، این ممکن است در نوزادانی که شیر مادر میخورند نیز وجود داشته باشد که سینه مادر شیر اضافی تولید میکند و منجر به لاکتوز اضافه می‌شود.
جلوگیری از گرسنگی کار سختی نیست زیرا شما باید کودک را به موقع و بر اساس تقاضا تغذیه کنید. برای جلوگیری از شیردهی بیش از حد، بهترین شاخص دفعات دفع کودک شماست. اگر میزان ادرار و مدفوع زیاد باشد، احتمالاً بیش از حد تغذیه می‌شود. نوزادانی که از شیشه شیر تغذیه میشوند، بطری را پس از سیر شدن کنار میزنند. بنابراین بلافاصله آن را بردارید تا از شیر خوردن بیش از حد جلوگیری کنید. پزشک در مورد برنامه‌های غذایی بهتر شما را راهنمایی میکند.
آسیب
نوزادان بزرگتر تمایل به کشف محیط پیرامونی خود دارند و این امر آنها را مستعد آسیب دیدگی میکنند. نوزادی که میخواهد اولین قدم‌ها را بردارد ممکن است به طور تصادفی روی جسمی که روی زمین قرار دارد دراز بکشد. این میتواند منجر به آسیب بافت‌های ظریف شکمی شود و باعث دل درد گردد.
محافظت از نوزاد در خانه و هوشیاری در مورد نوزاد خود بهترین راه برای جلوگیری از آسیب تصادفی بدون توجه است. اگر مشکوک به جراحت داخلی هستید، همیشه بررسی کودک توسط پزشک بهترین کار است.
یکی از دلایل مهم دل درد وضعیتی به نام درد شکمی عملکردی است. کودک از دل درد شکایت دارد که با علائم دیگری همراه نیست و خواب او را مختل نمیکند. این وضعیت بیشتر به برخی از وقایع استرس زا در محیط زندگی مربوط می‌شود.
علائم دل درد در نوزادان چیست؟
هر دلیلی برای دل درد علائم منحصر به فرد خود را دارد. با این حال، برخی از علائم کلی دل درد در کودک شما وجود دارد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- به درستی غذا نمیخورد: ممکن است تغییری در برنامه تغذیه کودک مشاهده کنید و حتی ممکن است متوجه شوید که کودک در وسط شیر خوردن به صورت غیرطبیعی امتناع میکند.
- دستان خود را روی شکم میمالد: کودک این کار را معمولاً بعد از غذا خوردن و با حالات درد و گریه انجام می‌دهد.
- هنگام بیان درد پاها را جمع میکند: کودک شما بعد از غذا یا چند ساعت بعد پاها را جمع میکند. هر بار که کودک این کار را انجام می‌دهد، دچار درد و ناراحتی می‌شود.
- احساس درد در هنگام لمس روی شکم: عضلات شکم نیز دچار گرفتگی میشوند و هنگام لمس روی شکم، کودک گریه دردناکی را از خود نشان می‌دهد.
- بیش از حد طبیعی گریه میکند: گریه وسیله ارتباطی کودک شماست، اما اگر کودک این کار را بیش از حد معمول انجام دهد، این امر میتواند به دلیل دل درد باشد.
سخت است که کودک خود را با درد و ناراحتی ببیند، اما خوشبختانه روش‌های ساده‌ای برای تسکین کودک وجود دارد.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در اینجا موقعیت‌های خاصی وجود دارد که میتواند نشان دهنده یک بیماری جدی باشد و نیاز به اقدام سریع پزشکی را تأیید کند:
- دل درد همراه با مدفوع و یا استفراغ خونی: اگر دل درد کودک شما با خون در مدفوع یا استفراغ ایجاد شود، مشکل جدی است و شما باید کودک را سریعاً نزد پزشک ببرید.
- اسهال و یا تب شدید همراه با دل درد: عفونت‌هایی مانند گاستروانتریت باعث دل درد همراه با اسهال میشوند. اگر عفونت حاد باشد، ممکن است منجر به تب شدید شود، که میتواند کودک را آزار دهد و به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارد. معالجه زود هنگام کودک، بهترین راه برای از بین بردن ناراحتی او است.
- دل درد در شیر خوردن و خواب تداخل ایجاد میکند: معده دردناک قطعاً باعث اختلال در تغذیه و خواب کودک می‌شود و بر سلامت عمومی او تأثیر میگذارد. اما نباید از کنترل خارج شود.
- تورم شکم: تورم شکم نشانگر احتباس مایعات به دلیل عفونت، آسیب یا علت دیگر است. این یک اتفاق هشدار دهنده است که باید به سرعت مورد توجه پزشکی قرار گیرد.
- کودک پس از یک دوره دل درد با نبض ضعیف نیمه هوشیار می‌شود: اگر دل درد همراه با اسهال ایجاد شود، میتواند نشانه کم آبی شدید باشد. هرچه درد از ناحیه شکم دورتر باشد، شدت آن میتواند بیشتر باشد.
شما باید در انجام واکنش سریع باشید. و این اتفاق زمانی میافتد که شما مداوم علائم و نشانه‌های دل دردی که کودک تان نشان می‌دهد مشاهده کنید.
درمان‌های خانگی برای دل درد کودک چیست؟
سعی نکنید دل درد کودک خود را خودتان درمان کنید و اجازه دهید پزشک برای او دارو تجویز کند. دل درد در نوزادان با بزرگسالان متفاوت است، بنابراین هرگز به کودک خود ملین یا داروی ضد اسید معده ندهید. با این حال، اقدامات اساسی وجود دارد که میتوانید برای کاهش شدت درد، پس از مشاوره با پزشک متخصص اطفال، انجام دهید:
- مصرف مداوم آب یک درمان خانگی ایمن برای دل درد کودک است. این بیماری روی نوزادان بالای شش ماه تأثیر میگذارد، به ویژه هنگامی که یبوست علت درد باشد.
- اگر علت درد ریفلاکس یا قولنج است، در نتیجه ماساژ میتواند به آرامش نوزاد کمک کند.
- شرایط خواب نوزاد را راحت و دنج کنید تا شدت درد کمتر شود. همچنین میتوانید نوزاد را در یک پتوی نرم و گرم ببندید و او را بغل کنید.
- برای اینکه نوزاد از باد شکم راحت شود، میتوانید پاهای نوزاد خود را با حرکت دوچرخه سواری حرکت دهید.
- آروغ زدن نوزاد بعد از هر بار غذا خوردن نیز میتواند به آرامش نوزاد کمک کند. برای این کار، درست بعد از شیردهی یا شیر دادن با شیشه، نوزاد خود را صاف نگه دارید. نوزاد را روی شانه، در حالی که سرش کمی خم است، بغل کنید و به آرامی پشت او بزنید یا مالش دهید.
- مکمل‌های پروبیوتیک را به توصیه پزشک امتحان کنید
